یک یافته پژوهشی جدید نشان می‌دهد که رنگ قرص یا کپسول و دیگر جنبه‌های حسی آن مانند شکل، مزه و حتی نام آن، می‌تواند اثربخشی و حتی عوارض جانبی دارو را تحت‌تاثیر قرار دهد.
محققان در دانشگاه بمبئی در هندوستان مصرف‌کنندگان داروهای بدون نسخه و با فروش آزاد در داروخانه‌ها را بررسی کردند تا ببینند چقدر رنگ قرص روی انتخاب آن از سوی بیمار نقش دارد.
آر.کی.اسریواستاوا و همکارانش که نتایج مطالعه آن‌ها در «مجله بین‌المللی بیوتکنولوژی» منتشر شده است یافتند که به طور کلی مردم رنگ‌های صورتی و قرمز را به سایر رنگ‌ها ترجیح می‌دهند. دو رنگ دلخواه بعدی رنگ‌های سفید و آبی بودند.
افراد میان‌سال دو برابر بیشتر از جوان‌ترها قرص قرمز را ترجیح می‌دادند و در حالی که زنان بیشتر از مردها قرمز را می‌‌پسندیدند مردها رنگ صورتی را ترجیح دادند.
به نظر محققان عامل رنگ، یک عنصر جدایی‌ناپذیر در ادراک فرد نسبت به داروهایی است که آزادانه و بدون نسخه در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند.
یافته‌ها که حاصل مطالعه 600 نفر بود نشان داد که رنگ و شکل قرص‌ها برای 75 درصد مردم مانند یک نشانه یادآوری در مصرف آن عمل می‌کنند.
ادراک مزه قرص براساس رنگ آن
جالب این بود که رنگ دارو نه تنها در ادراک فرد در باره اثربخشی آن نقش داشت بلکه دیدگاه او در باره مزه آن را نیز تحت تاثیر قرار می‌داد.
14 درصد مردم فکر می‌کردند که قرص صورتی شیرین‌تر از قرص قرمز است و قرص زردرنگ را بدون توجه به مواد ترکیب‌کننده آن، شور ارزیابی می‌کردند. 11 درصد شرکت‌کنندگان مطالعه هم فکر می‌کردند که قرص‌های سفید یا آبی دارای مزه تلخ هستند و 10 درصد گفتند که مزه قرص‌های نارنجی‌رنگ، ترش است.
اگرچه بیماران معمولا به پزشک یا دکتر داروساز خود اعتماد می‌کنند اما این به این معنا نیست که به هنگام خرید قرص بدون نسخه، تلخ‌ترین قرص را انتخاب کنند.
گروه تحقیقاتی مطالعه حاضر بر این باورند که انتخاب قرص بدون نیاز به نسخه از سوی بیمار براساس تجارب حسی است که او از مصرف آن داشته است؛ خواه این قرص قورت‌دادنی یا جویدنی یا به صورت مایع باشد و یا به صورت کرم یا پماد استفاده شود.
اثر دارونمای رنگ در اثربخشی دارو
بنابراین تجربه حسی فرد در بردارنده ادراکاتی است که می‌تواند به شدت روی دیدگاه او در باره اثربخشی درمان اثر بگذارد.
محققان درباره تولید قرص‌های بدون نسخه می‌گویند که همه عناصر حسی دارو مانند رنگ، شکل، مزه و نام آن در کنار یکدیگر عمل می‌کنند تا با ایجاد ادراک مثبت یا منفی در اثربخشی دارویی آن نقش داشته باشند.
آن‌ها بر این نکته نیز تاکید دارند که در گذشته به نحو شگفت‌انگیزی به این جنبه از داروشناسی توجه اندکی شده است.
نتایج این تحقیق می‌تواند در بازاریابی داروهای با فروش آزاد در داروخانه‌ها برای گروه‌های مختلف سنی و جنسی به کار آید.
اگر بیمار نسبت به خرید یک قرص به این دلیل اکراه نشان می‌دهد که فکر می‌کند این قرص، تلخ یا ترش است یا صرفا رنگ آن را نمی‌پسندند، تغییر این جنبه‌های ظاهری و حساس می‌تواند مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
احتمالا تحقیقات مشابهی ممکن است برای داروهای با نسخه نیز کاربرد داشته باشد. به نظر محققان از آن‌جا که بیماران به رنگ دارو واکنش نشان می‌دهند، رنگ، اثر دارونما، پلاسیبو، برای آن‌ها دارد.
اثر دارونما تاثیر ساختگی یک دارو یا جنبه‌های خاصی از آن است که از طریق فرایند روانی باعث اثربخشی بیشتر آن می‌شود. مثلا اگر به فرد افسرده دارویی به رنگ قرمز پررنگ داده شود احتمالا فرد آن را دوست ندارد و دارو اثر لازم را نخواهد داشت.
این مطالعه به تولیدکنندگان دارو کمک می‌کند تا آن را به گونه‌ای تهیه کنند که دلخواه مصرف‌کنندگان باشد. مثلا اگر افراد دارویی با رنگ دلخواه خود دریافت کنند احتمالا اثر مثبت آن بیشتر خواهد بود.
