ژن‌ها، میزان مقاومت دستگاه ایمنی بدن و مواجهه با ویروس سرماخوردگی عوامل اصلی هستند که تعیین می‌کنند چه کسی دچار سرماخوردگی شود و چه کسی از آن جان سالم به‌در ببرد.

بسیاری از مردم براین باور هستند که افراد مسن‌ آسیب‌پذیرترند و به همین دلیل بیشتر سرما می‌خورند؛ در حالی‌که چنین نیست.

سوال اساسی این است که چرا برخی افراد دچار سرماخوردگی می‌شوند و برخی دیگر با وجودی که در همان محیط هستند بیمار نمی‌شوند.

سرماخوردگی یک عفونت ویروسی است که در بخش فوقانی راه‌های تنفسی یعنی بینی و گلو ایجاد می‌شود.

نشانه‌های این بیماری که به طور عمده شامل آب ریزش از بینی و چشم، خارش گلو، سرفه، عطسه یا گرفتگی سینه است، به طور معمول در عرض یک یا دو هفته ناپدید می‌شود.

در واقع هیچ درمان اساسی و موثر برای سرماخوردگی وجود ندارد. قرص‌ها، شربت‌ها و داروهای مختلف موجود در داروخانه‌ها صرفا می‌توانند شدت برخی نشانه‌ها را در برخی موارد کاهش دهند اما نمی‌توانند آن را درمان کنند.

آمارها نشان می‌دهد که هر فرد به طور متوسط در طول عمر خود یک سال به خاطر سرماخوردگی استراحت می‌کند.

نقش ژن‌ها در سرماخوردگی

پایگاه اینترنتی رادیوی ملی آمریکا، ان.پی.آر، در گزارشی اعلام کرد که محیط می‌تواند خطر عفونت‌ها را افزایش دهد. بر اساس این گزارش بخش بزرگی از آسیب‌پذیری افراد از راه ژن‌ها تعیین می‌شود.

عوامل ژنتیک در سهولت سرماخوردگی افراد نقش دارند به‌طوری‌که برخی از مردم آسان‌تر از بقیه به ویروس سرماخوردگی آلوده می‌شوند.

بنابر این گزارش، پژوهشگران در همه آزمایشگاه‌های مربوط به بیماری‌های عفونی به دنبال کد ژنتیک سرماخوردگی هستند و می‌خواهند مکانیزم‌هایی را شناسایی کنند که ویروس‌های سرماخوردگی از آن راه افراد را بیمار می‌کتند.

از طرف دیگر دانشمندان برآنند تا چگونگی پاسخ یا عدم پاسخ دستگاه ایمنی ذاتی بدن افراد را در برابر مکانیزم‌های ویروسی بیابند؛ مکانیزم‌هایی که برخی از ما را آسان‌تر هدف قرار می‌دهد.

مقاوم شدن تدریجی دستگاه ایمنی بدن

گریگوری پولند، مدیر گروه پژوهشی واکسن در کلینیک مایو و پزشک متخصص بیماری‌های عفونی به ان.پی.آر گفته است که یکی از دلایل مهم تعیین‌کننده در این زمینه، مواجهه پیشین با ویروس معین سرماخوردگی است.

به عبارت دیگر افراد به دلیل رویارویی با ویروس‌های مختلف سرماخوردگی به تدریج نسبت به آن‌ها مصون می‌شوند. به همین دلیل کودکان و نوزادان بیشتر از سایرین در برابر سرماخوردگی آسیب پذیر هستند چرا که دستگاه ایمنی آن‌ها هنوز مقاوم نشده است.

اما نکته مهم این است که حتی افراد مسن که به برخی ویروس‌های سرماخوردگی، ایمنی مادام‌العمری دارند در برابر برخی دیگر مقاوم نیستند.

چرا که صدها ویروس مختلف سرماخوردگی وجود دارد که از طریق هوا می‌توانند به دیگران منتقل شوند و افراد را آلوده کنند.

سرفه یا عطسه بدون پوشش دهان و بینی از جمله آسان‌ترین راه‌های انتقال میکرب محسوب می‌شوند.

انتقال سرماخوردگی از طریق تماس دست با میکرب

ویروس‌های سرماخوردگی علاوه بر هوا، از طریق تماس و آلوده‌کردن اشیاء نیز به دیگران منتقل می‌شوند.

گریگوری پولند، می‌گوید که چنانچه افراد با اشیاء یا سطوحی که به ویروس آغشته است در تماس نباشند، به آن آلوده نمی‌شوند.

مثلا در مکان‌های عمومی مانند سینما، محیط اداری، مدرسه، دانشگاه یا حتی اتوبوس یا تاکسی همه در حال لمس اشیاء، صندلی‌ها، دیوار، دستگیره‌های در و مانند آن هستند.

به گفته گریگوری پولند، در صورتی که در یک مکان عمومی به مشاهده افراد بپردازید، متوجه می‌شوید که افراد هر یک یا دو دقیقه دست‌های خود را به صورت‌ خود می‌مالند، برخی انگشت در بینی‌ و برخی نیز در دست‌های خود سرفه یا عطسه می‌کنند و سپس دست خود را به اشیائی می‌کشند که دیگران به‌زودی آن‌ها را لمس خواهند کرد.

شستن مکرر دست‌ها، استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و سربسته و عطسه یا سرفه‌کردن در قسمت داخلی بازو از جمله مواردی است که بسیار بر آن تاکید شده، تا جلوی انتقال ویروس و آلودگی به آن گرفته شود.

این پژوهشگر نتیجه می‌گیرد که ترکیب عوامل ژنتیک، میزان مقاومت دستگاه ایمنی بدن و مواجهه با ویروس تعیین می‌کند که چه کسی دچار سرماخوردگی شود و چه کسی از آن جان سالم بدر برد.

بر اساس گزارش ان.پی.آر به نقل از جان تریسونر، کارشناس واکسن در دانشگاه روچستر، سال‌ها طول می‌کشد تا دانشمندان دلایل اصلی سرماخوردگی را پیدا کنند.

به نظر او یکی از پیامدهای مهم فهم چرایی سرماخوردگی در برخی افراد، ایجاد داروها یا واکسن‌هایی است که مکانیزم‌های ابتلا را هدف قرار دهد و بتواند به طور موثر از بیماری‌های تنفسی پیشگیری کرده و آن‌ها را درمان کند.