آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع شیعه در قم، با انتقاد از «مهریه‌های سنگین»، آنها را بی‌اعتبار و «باطل» خواند و از دستگاه قضایی خواست که عنوان مهریه را از «عند المطالبه» به «عند الاستطاعه» تبدیل کند.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع شیعه در قم، با انتقاد از «مهریه‌های سنگین»، آنها را بی‌اعتبار و «باطل» خواند و از دستگاه قضایی خواست که عنوان مهریه را از «عند المطالبه» به «عند الاستطاعه» تبدیل کند.
به گزارش مهر این مرجع تقلید در سلسله جلسات مباحث تفسیر قرآن در قم٬ مهریه سنگین را «عامل دشمنی در خانواده» بر شمرد و با اشاره به ناتوانی برخی از مردان در پرداخت مهریه‌های سنگین همسرشان، پیشنهاد داد که مهریه به شکل عند الاستطاعه گرفته شود.
در قوانین حقوقی اسلامی، مهریه عند المطالبه اصطلاحا به مبلغی گفته می‌شود که هنگام عقد ازدواج تعیین می‌شود و پس از آن به محض درخواست و مطالبه زن، شوهرش باید آن را مانند یک بدهی بپردازد. اما مهریه عند الاستطاعه تنها در صورت توانایی و استطاعت مرد برای پرداختش، قابل‌مطالبه از سوی زن است.
افزایش شمار مردانی که به خاطر ناتوانی در پرداخت مهریه همسرشان به حبس افتاده‌اند، مقامات قضایی و کارشناسان اجتماعی را درباره تبعات این افزایش شمار زندانیان مهریه، نگران کرده است.
مهریه عند الاستطاعه به عنوان یک انتخاب
بحث عندالاستطاعه شدن مهریه از سال 1386 به طور جدی مطرح شد. در آن زمان سه ماه پس از اظهار نظر محمود هاشمی شاهرودی٬ رییس وقت قوه قضاییه درباره اصلاح قوانین مربوط به مهریه٬ حسین‌علی امیری معاون او در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با صدور بخشنامه‌ای خطاب به سردفترداران سراسر کشور٬ آنها را مکلف کرد به هنگام ثبت ازدواج٬ مهریه را به عنوان مهریه عند الاستطاعه و به عنوان یک شرط ضمن عقد ثبت کنند.
آقای هاشمی شاهرودی که در زمان اداره دستگاه قضا از مخالفان مهریه‌های سنگین و عندالمطالبه شدن مهریه بود٬ همزمان با صدور فتوای برخی از مراجع قم مبنی بر اینکه به زندان انداختن مردان به بهانه مهریه خلاف شرع است٬ زندانی شدن افراد به واسطه مهریه‌های سنگین را خلاف قانون تحکیم خانواده و زندانیان مهریه را یکی از مهم‌ترین مشکلات دستگاه قضایی جمهوری اسلامی عنوان کرد.
«تضییع» حق زنان
طرح این مساله و بخشنامه یادشده که پرداخت مهریه را به استطاعت مالی مرد منوط می‌دانست٬ مخالفت برخی از مدافعان حقوق زنان را برانگیخت.
آنها عندالاستطاعه شدن مهریه را به ضرر زنان و قدمی به سوی تضییع بیشتر حقوق آنها می‌دانند.
شهلا اعزازی٬ مدیر گروه زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران، همزمان با صدور این بخشنامه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا، عندالاستطاعه شدن مهریه را سبب «ضایع‌شدن حق زنان و تامین‌کننده منفعت مردان» و «راهکاری سنتی که جایگزین یک راهکار سنتی ناکارآمد دیگر شده است» بر شمرد.
همچنین فریده غیرت٬ حقوقدان٬ در گفت‌وگو با ایلنا٬ با تاکید بر نیاز به ریشه‌یابی مساله تعیین مهریه‌های بالا از سوی زنان٬ گفت که اگر به زنان تضمین داده می‌شد که از حقوقشان دفاع می‌شود٬ آنها برای کسب حقوق برابر در زندگی مشترک از مهریه‌های بالا به عنوان اهرم فشار استفاده نمی‌کردند.
موافقان عندالاستطاعه شدن مهریه٬ این عنوان را ضایع‌کننده حقوق زنان نمی‌دانند. آقای امیری٬ رییس سازمان ثبت اسناد همزمان با صدور بخشنامه یادشده٬ با تاکید بر توافق زوجین در امضای تبصره عندالاستطاع٬ گفته بود: عندالاستطاعه شدن مهریه به این معنا نیست که مهریه زنان ساقط شود٬ بلکه هروقت زوج توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد٬ پرداخت مهریه بر او الزامی می‌شود. به این ترتیب زنان به هنگام طلب مهریه باید ابتدا توانایی مالی همسر خود را به اثبات برسانند و بعد از آن درخواست طلب مهریه را مطرح کنند.
Let me start by saying that the topic of dowry or Mehryieh is completely wrong. We are trying to rule a society based on outdated laws. It is not working. Above all the attitude of the Iranian people towards this issue must change. Divorce rate in many countries is about 50%. This does not have to do with religion or being decadent. As Society progresses women or men do not or will not stay in a dysfunctional relationship. They demand more from a relationship and not just a roof over the head. Resolving these issues is responsibility of sociologist, family advisors etc with a modern judiciary. This is nothing that should be solved by a stupid mullah who does not understand the modern society and the need of the people. How long do we want to hang to these strange books? There was a Quran and then we have 200000000000000000000000000000 books on the side of it trying to explain all it to us. Quran, bible or any other religion does not have or will not have solution for marriage. Once we stop following these baseless rules of religion and stop using them as a guide for our lives then we can be free.
Agha aslan in harfa mozakhrafe, mehro mohebat ke ba poolo zar kharidari beshe ye papasi ham arzesh nadareh. zan agar ahle zendegi bashe ba marde ahle zendegi vaslat bayad bekone, na ba malo manalesh. Pas maanaviyat kojast, rohaniyat kojast, sharaf kojast, shour kojast, in arzesh-haye valaye ensani kojast? ine edeaye motemaden boodane ma Iraniya. Vaghean ke zereshk.