یافته‌های یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که مصرف آنتی‌بیوتیک در دوران نوزادی، خطر بروز آسم تا شش سالگی را تا ۵۰ درصد افزایش می‌دهد.
این پژوهش که رابطه میان استفاده از آنتی‌بیوتیک در نوزادان کمتر از شش ماه و افزایش خطر بروز آسم در دوران کودکی را نشان می‌دهد توسط کاری ریزنس از دانشگاه علوم و تکنولوژی نروژ انجام شده است.
آسم یک بیماری مزمن التهابی در راه‌های هوایی است که سالانه باعث مرگ نزدیک به ۲۵۰ هزار نفر در سراسر دنیا میشود.
نشانه‌های این بیماری که تنها در سال ۲۰۰۹، ۳۰۰ میلیون نفر به آن مبتلا بودند شامل خس‌خس سینه، سرفه، احساس تنگی در ناحیه قفسه سینه و کوتاهی تنفس است.
در پژوهش حاضر که یافته‌های آن در «مجله اپیدمیولوژی آمریکا» منتشر شده است ، هزار و ۴۰۰ کودک و مادر از شروع بارداری آنها تا شش سالگی کودکان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
کاری ریزنس با اشاره به شیوع زیاد بیماری آسم می‌گوید یک سوم نوزادانی که در این پژوهش روی آنها مطالعه شده است تا سن شش ماهگی با آنتی‌بیوتیک تحت درمان قرار گرفته‌اند که این میزان حدود ۳۰ درصد مواردی است که در کشورهای غربی دیده میشود.
یافته‌ها نشان داد که در مواردی که کودک به هنگام نوزادی آنتی‌بیوتیک مصرف کرده بود، خطر بروز آسم تا سن شش سالگی ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد که به نظر سرپرست پژوهش، افزایش «چشمگیری» است.
در پژوهش‌های پیشین نیز نشان داده شده بود که رابطه‌ای بین آسم و مصرف آنتی‌بیوتیک وجود دارد اما برخی منتقدان آنها را دارای سوگیری می‌دانستند چرا که آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت راه‌های تنفسی استفاده شده بوده که خود می‌توانست از نشانه‌های اولیه بیماری آسم باشد.
در پژوهش حاضر این سوگیری کاملا حذف شده است به این ترتیب که کودکانی که از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت راه‌های تنفسی‌‌شان در دوران نوزادی استفاده کرده بودند از مطالعه کنار گذاشته شدند.
ضمنا در این پژوهش، فهرست طولانی سایر عوامل خطر مانند دچار آسم بودن مادر یا پدر یا خواهر و برادرها نیز در نظر گرفته شده است.
کاری ریزنس با ابراز شگفتی از یافته‌های این پژوهش می‌گوید که او و همکارانش دریافته‌اند که رابطه بین مصرف آنتی بیوتیک در شش ماه اول زندگی و بروز آسم در کودکان، نیرومند است و این پدیده در خانواده‌هایی است که سابقه بیماری آسم هم نداشته‌اند.
چرا مصرف آنتی‌بیوتیک در نوزادی منجر به آسم در کودکی میشود
به باور کاری ریزنس، علت رابطه یافت شده میان مصرف آنتی‌بیوتیک در نوزادی و بروز آسم در کودکی، باکتری مفیدی است که در احشاء داخلی بدن وجود دارد و به دستگاه ایمنی کودک کمک می‌کند تا رشد کامل داشته باشد.
وقتی باکتری به دلیل مصرف آنتی‌بیوتیک آسیب می‌بیند، دستگاه ایمنی کودک «رشد نایافته» باقی می‌ماند و منجر به ایجاد واکنش‌های آلرژیک در او میشود.
سرپرست این پژوهش، یافته‌های به دست آمده را قابل استفاده پزشکان و مسئولان بهداشتی جامعه می‌داند و معتقد است که آنها باید نسبت به استفاده بیش از حد آنتی‌بیوتیک از سوی نوزادان و کودکان حساس باشند.
به نظر او والدین و پزشکان باید تا حد امکان از مصرف آنتی‌بیوتیک در کودکان به خصوص در ماه‌های اول زندگی جدا پرهیز کنند.
این موضوع در شرایطی اهمیت زیاد پیدا می‌کند که گزارش‌های مختلف در سراسر دنیا مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک را نشان می‌دهند.
براساس آمار سازمان جهانی بهداشت، ایران از نظر مصرف دارو درمیان ۲۰ کشور نخست دنیاست و داروهای آنتی‌بیوتیک از جمله داروهایی هستند که از نظر میزان مصرف در بالاترین رده‌ها قرار دارند.
آمارهای منتشر شده توسط وزارت بهداشت ایران در سال ۱۳۸۶ نشان می‌دهد که تقریبا بیش از یک ششم کل فروش دارویی کشور، داروهای آنتی‌بیوتیک بوده است.
آسم در کودکان
بیماری آسم در کودکان، شایع است و عامل اصلی بستری شدن آنها در بیمارستان و غیبت از مدرسه محسوب میشود.
در سال‌های اخیر تعداد مبتلایان به آسم در افراد بالغ و نیز کودکان در سراسر جهان افزایش یافته است که عمدتا به عوامل محیطی مانند آلودگی هوا نسبت داده میشود.
اما عوامل تحریک کننده داخل خانه نیز همانند عوامل بیرونی می‌توانند باعث بروز نشانه‌های آسم در کودکان شوند.
راه‌های هوایی کودک باریک‌تر از افراد بالغ است بنابراین، عاملی که در فرد بزرگسال یک مشکل جزئی ایجاد می‌کند می‌تواند در کودک یک حمله جدی بیافریند.
نشانه‌های معمول آسم در کودکان دشواری، سرعت زیاد و کوتاهی تنفس، احساس تنگی نفس و سرفه مداوم یا متناوب است اما برخی نشانه‌های اضطراری مانند دشواری تنفس، آبی‌شدن رنگ لب‌ها و صورت، اضطراب شدید ناشی از کوتاهی تنفس، ضربان قلب شدید یا تعرق هم می‌تواند کودک را راهی بیمارستان کند.
درمان آسم عمدتا برپایه دور شدن از عوامل تحریک‌کننده، زیرنظرداشتن نشانه‌ها و استفاده از داروهای مناسب است.
