منتقدان می‌گویند آموزش و پرورش باید از وجود کودکان کار در جامعه شرمنده باشد نه آنکه جشنواره‌ای با عنوان «نان‌آوران» برگزار کرده و در قالب آن از کودکان کار تقدیر کند.
آموزش و پرورش و نهاد زیر مجموعه این وزارتخانه یعنی سازمان دانش‌آموزی اما می‌گویند جشنواره تقدیر از کودکان کار در راستای توجه به «منویات رهبر جمهوری اسلامی در نامگذاری سال ۹۱ به عنوان سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» صورت می‌گیرد.
ماجرای تقدیر از دانش‌آموزانی که علاوه بر تحصیل به کار هم اشتغال دارند از تیرماه امسال حدود سه ماه قبل از آغاز سال تحصیلی با ابلاغ بخشنامه ۳۱ ماده‌ای وزیر آموزش و پرورش به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها عملیاتی شد.
در بند ششم این بخشنامه آمده است «از دانش‌آموزان نان‌آور خانواده با هدف بهاء دادن به کار و تولید تجلیل به عمل آید.»
کمی بعد سازمان دانش‌آموزی که زیر نظر این وزارتخانه فعالیت می‌کند اعلام کرد که اسفند‌ماه جشنواره‌ای با عنوان «نان‌آوران» با هدف شناسایی مشکلات و ثبت خاطرات کودکان دانش‌آموز کارگر، در مسیر درس خواندن و کار کردن برگزار می‌کند.
بر این اساس قرار است ابتدا این دانش‌آموزان در شهرستان‌ها شناسایی و سپس در مرحله استانی هم این کار انجام شود و بعد از آن با انتخاب یک شهر، جشنواره‌ای با حضور این دانش‌آموزان برگزار شود.
مقامات آموزش و پرورش معتقدند که برگزاری جشنواره‌هایی مانند «نان‌آوران» به ارتقای فرهنگ کار و تشویق دانش‌آموزان به کار نتایج مثبتی در پی دارد.
اعتراض فعالان حقوق کودک به برگزاری جشنواره نان‌آوران
در همین حال چند فعال حقوق کودکان از آموزش و پرورش برای چنین رویکردی به شدت انتقاد کرده و می‌گویند تشویق کودکان به کار، نقض حقوق کودکان و همچنین موضوعی شرم‌آور است که نباید از سوی این ارگان نهادینه شود.
آنها وزیر آموزش و پرورش را متهم می‌کنند که نگاهی غلط به مقوله آموزش و پرورش دارد؛ مصداق منتقدان هم موضع گیری وزیر آموزش و پرورش نسبت به ازدواج دانش آموزان، انکار دانش‌آموزان معتاد و جمع آوری نکردن بخاری‌های نفتی در مدارس است.
فرشید یزدانی یکی از این منتقدان و فعالین حقوق کودک در ایران است. به گفته او همین که پنج میلیون و دویست هزار کودک خارج از چرخه آموزش و پرورش یعنی سوادآموزی هستند جای تاسف دارد. حالا این وزار‌خانه درصدد است دیگر کودکان را هم تشویق کند که به چرخه کارگران ملحق شوند.
به گفته آقای یزدانی کار کردن کودکان در همه جای دنیا تقبیح شده است و این جشنواره در تضاد با شعار حمایت از کار، تولید و سرمایه ملی است.
توضیح بیشتر این فعال کارگری این است که «کار کردن کودکان باعث می‌شود آنها توانمند نشوند و از حضور در عرصه اجتماعی و اقتصادی باز بمانند و نتوانند نقش مفیدی ایفا کنند و در نتیجه این امر در دراز مدت به زیان تولید ملی است.»
او پیش از این هم گفته بود نرخ ابتلای کودکان کار و خیابان به ایدز ۴۵ برابر جامعه است. حسین زارع‌صفت، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران نیز مهرماه امسال، از افزایش ۱۵ درصدی کودکان کار درمقایسه با سال گذشته در تهران خبر داد.
به زعم فعالین حقوق کودک، افراد زیر ۱۸ سال در تمام دنیا وظیفه‌ای جز تحصیل ندارند و اگر آموزش و پرورش ایران هم هدفی جز این داشته باشد کاری غلط کرده است و باید به جای این جشنواره مکانیسمی برای شناسایی کودکان کار و امکان آموزش آنها برگزار کند.
علی‌اکبر اسماعیل‌پور، یک فعال دیگر حقوق کودکان هم این جشنواره و به طور کلی تشویق به کار کودکان را بر خلاف تصریح ماده ۷۹ قانون کار و مغایر پیمان نامه جهانی حقوق کودکان و بهره‌کشی از آنها می‌داند. جمهوری اسلامی از سال ۱۳۷۳ پیمان نامه جهانی حقوق کودکان را پذیرفته و متعهد به اجرای آن شده است.
علی‌اکبر اسماعیل‌پور می‌گوید وزارت آموزش و پرورش باید رسما اعلام کند که چنین جشواره‌ای برگزار نمی‌کند و به جای آن به نوسازی بافت فرسوده این وزارتخانه از نظر سخت افزاری است اقدام کند.
دانش آموزان نان آور خانواده در حال شناسایی هستند
این انتقادات در حالی ادامه دارد که دو روز پیش داوود روستایی، قائم مقام سازمان دانش‌آموزی از آغاز شناسایی دانش آموزان نان آور خانواده در شهرستان‌ها خبر داد و گفت برای انجام این کار چهار ماه وقت صرف می‌شود.
داوود روستایی هدف از برگزاری این جشنواره را تقدیر از دانش آموزانی اعلام کرد که در کنار درس خواندن به «خرجی و اقتصاد خانواده خود کمک می‌کنند.»
سازمان‌های دانش‌آموزی در چند شهر و استان مانند خراسان جنوبی و کردستان هم از برگزاری قریب‌الوقوع این جشنواره خبر داده‌اند.
به زعم حسام رضایی، مدیر سازمان دانش‌آموزی کردستان موج بیکاران در ایران به دلیل مشخص نشدن جایگاه واقعی کار است در حالی که چنین جشنواره‌هایی در صدد شناساندن «گوهر کار به دانش‌آموزان» است.
به گفته او، به جز این جشنواره، برنامه‌های مختلف آموزشی، فرهنگی و اردویی به منظور آشنا کردن دانش‌آموزان با تولیدات استان و کشور مانند اردوهای مختلف به منظور بازدید دانش‌آموزان از کارخانه‌های داخل و خارج استان و برگزاری نمایشگاه‌های مختلف از دستاوردها و تولیدات دانش‌آموزان برگزار مد نظر این سازمان است.
شماری از کودکان ایران به دلیل فقر، تعدادی به دلیل نداشتن شناسنامه و برخی هم به دلیل افت تحصیلی امکان سوادآموزی و یا ادامه تحصیل پیدا نمی‌کنند.
در همین راستا سازمان بهزیستی ایران هم با هشدار درباره افزایش کودکان کار و خیابانی در ایران با عنوان «ساماندهی بیست هزار كودک خیابانی» تهیه و در شورای اجتماعی تصویب کرده است.
