مجله اقتصادی فایننشال تایمز در مقاله‌ای به بررسی وضعیت کنونی تولید و صادرات زعفران ایران پرداخته‌است

مجله اقتصادی فاینیشال تایمز در مقاله‌ای با نام «ایران برای حفظ موقعیت زعفران خود می‌جنگد»، به بررسی وضعیت تولید و صادرات زعفران ایران پرداخته است.

منور خلج که در مشهد این گزارش را تهیه کرده‌ در ابتدای مقاله زعفران را به عنوان یک مکمل غذایی تجملی معرفی می‌کند که در غذاهای ایرانی زیادی به‌کار می‌رود و به عنوان یک داروی طبیعی نیز دارای تاریخچه‌ای طولانی است.

در ایران که بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران دنیاست، این ادویه طلایی- ارغوانی رنگ در فرهنگ غذایی ملی کشوردر بسیاری از غذاها از جمله انواع پلو سفید، زرشک‌پلو، باقلی‌پلو و سایر خورش‌های ساخته‌شده با حبوبات یا سبزیجات حضور دارد.

هم چنین ایرانی‌ها از این ادویه برای اهداف درمانی خود استفاده می‌کنند. یکی از موارد مصرف آن بالابردن خلق فرد به دلیل اثرات ضدافسردگی این ادویه است.

فایننشال تایمز در مقاله خود می‌نویسد که هنوز هم بازرگانان ایرانی با کراهت می‌پذیرند که اسپانیا از نظر بین‌المللی مرکز بهترین تولیدات ادویه و بزرگ‌ترین صادرکننده ادویه دنیاست.

این مقاله در ادامه با اشاره به استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران، به عنوان کانون کشت زعفران، می‌نویسد که تولیدکنندگان این منطقه عمدتا محصول خود را به اسپانیا صادر می‌کنند. در آن‌جا تاجران زعفران مجددا آن را بسته‌بندی کرده و به فروش می‌رسانند.

غلام‌حسین شفیعی ریاست شورای ملی زعفران ایران در این زمینه می‌گوید که بسیاری از مشتریان زعفران ایران اسپانیولی هستند. به نظر او اسپانیا کنترل بازار بین‌المللی را به‌دست دارد و نیز اقدامات گسترده در نشان‌دار کردن این محصول انجام داده‌است.

منور خلج در ادامه با اشاره به رقم تخمینی کل تولید سال قبل زعفران کشور به میزان 150 تن می‌نویسد، که حدود 80 درصد آن به 43 کشور جهان صادر‌شده‌است.

این ادویه از پرچم‌های گل زعفران گرفته‌می‌شود که در مناطقی از دنیا مانند اسپانیا، هندوستان، یونان و در استپ‌های خشک شمال شرقی ایران رشد می‌کنند.

قیمت بالای این ادویه به‌دلیل فرایند فرساینده گرفتن وجمع‌آوری پرچم‌های این گیاه است که برای دستیابی به مقدار کم آن نیاز به استفاده از گل‌های زیادی است.

آغاز ماشینی‌کردن عملیات بسته‌بندی زعفران

به نوشته این مقاله اینک گام‌هایی برای استفاده از تخصص اسپانیولی‌ها به منظور بهبود‌بخشیدن به بسته‌بندی و فروش زعفران در حال برداشتن است.

تربت حیدریه در 120 کیلومتری جنوب مشهد و مرکز استان خراسان یکی از مراکز اولیه تولید زعفران کشور محسوب می‌‌شود.

«جهان زعفران» شرکت ایرانی خصوصی است که مالک آن‌، حبیب معصومیان، اخیرا قراردادی با یک شرکت بی‌نام اسپانیولی با هدف ماشینی‌کردن کل عملیات خشک‌کردن و بسته‌بندی زعفران منعقد‌کرده است.

این شرکت اسپانیولی تعهد کرده که عمل چیدن، خشک‌کردن، و بسته‌بندی زعفران را در محلی نزدیک مزارع این گیاه انجام دهد و به این منظور قراراست ماشین‌آلاتی برای خشک‌کردن گل زعفران وارد ایران کند.

مقاله با اشاره به این‌‌که این پروژه در نوع خود اولین مورد در ایران است اظهار امیدواری کرده‌است که شروعی برای مشارکت‌های بعدی این دو رقیب باشد. به طوری که، بخش ایرانی پروژه تولید ناخالص خود و اسپانیولی‌ها هم تخصص بازاریابی آن را وارد میدان کنند.

زمینی که برای این همکاری در نظر گرفته‌شده 1.5 هکتار است که در حال آماده‌سازی می‌باشد و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری کار ساختمان‌سازی آن آغاز گردد.

هادی موحدیان سرپرست تعاونی تاجران زعفران تربت حیدریه نسبت به این پروژه خوش‌بین است و این سرمایه‌گذاری اسپانیولی‌ها را در آن جا به نفع شهر ارزیابی می‌کند.

افغانستان رقیب احتمالی آینده

اما منور خلج در ادامه مقاله از نگرانی کشاورزان و صادرکنندگان زعفران از رقیب آینده احتمالی سخن می‌گوید. سازمان ملل متحد و دیگران در حال تشویق کشاورزان افغان برای تولید زعفران به جای کشت خشخاش هستند.

ایرانی‌ها می‌گویند که آمریکا گشودن بازارهای خود به صادرات زعفران افغانستان را ضمانت کرده‌‌است.

کشاورزان ایرانی نگرانند که کشاورزان افغانی با دسترسی بیشتر به تکنولوژی غرب و منابع آبی بهتر بتوانند به تولید بیشتر زعفران دست پیدا کنند.

در حال حاضر کشاورزان ایرانی تولیدکننده زعفران در حال پیشرفت هستند. در سال 2005 دولت به منظور تشویق تولید بیشتراز سوی کشاروزان مبادرت به پرداخت قیمتی بالاتر از قیمت بازار به آن‌ها کرد.

به نظر نویسنده مقاله افزایش قیمت 12 برابری زعفران در بهبود شیوه زندگی کشاورزان منطقه بسیار موثر بوده است به طوری که مثلا از یک کشاورز 32 ساله نام می‌برد که در حال سفر زیارتی به سوریه همراه با خانواده خود است، امری که در سال‌های گذشته نمی‌توانست حتی خوابش را ببیند.

هم‌چنین دولت مالیات پنج درصدی روی صادرات بسته‌های زعفران بالاتر از 30 گرم به منظور جلوگیری از صادرا ت عمده آن بسته‌ است که کارشناسان می‌گویند احتمالا باعث کاهش صادرات خواهد شد.

در قسمت پایانی مقاله هشداری از سوی یکی از صادرکنندگان زعفران آمده است مبنی براین که اگر دولت تصمیم خود را تغییر ندهد او «احساس می‌کند بازار زعفران از دست خواهد رفت هم‌چنان‌که بازار فرش دست‌بافت پشمی از دست رفت.»

مقاله فاینیشال تایمز با گفته این صادرکننده که هم‌چنان خوش‌بین است خاتمه می‌یابد که «ما جایگاه خود را در دنیا خواهیم یافت و من اطمینان دارم می توانیم روزی اسپانیا را به زانو درآوریم.»