مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز نگرانی از برنامه ایران برای سه برابر کردن «غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم» اعلام کرده است که هفته آینده با علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ایران ملاقات می‌کند.
سازمان انرژی اتمی ایران چندی پیش اعلام کرد که قصد دارد، غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم را سه برابر کند و بر این اساس سانتریفوژهای نسل جدید را علاوه بر نطنز در فردوی قم هم نصب می‌کند.
در همین حال یک مقام پیشین امنیتی آمریکا که در برنامه هسته‌ای ایران تخصص دارد، گفته است روسیه و چین، کشورهایی بودند که برنامه هسته‌ای ایران را در دهه ۱۹۹۰ پایه‌ریزی کردند.
سوزان ووس، از مهندسین هسته‌ای لابراتوار ملی «لوس آلموس» که با سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا همکاری دارد می‌گوید: همکاری چین با ایران در سال ۱۹۸۷ شروع و ۱۰ سال بعد متوقف شد.
به عقیده او، چین توانایی استخراج اورانیوم از معادن و همچنین طراحی کارخانه هگزافلوراید اورانیوم را در اختیار ایران گذشته است.
این مقام امنیتی آمریکا همچنین تاکید کرده است که بسیاری از مهندسین هسته‌ای ایران نیز در در دهه ۱۹۹۰ در لابراتوار‌های هسته‌ای روسیه تربیت شده‌اند.
ایران همواره ادعا می‌کند که برنامه هسته‌ای این کشور جنبه صلح‌آمیز دارد و بازرسی‌های انجام شده از تاسیسات ایران نشان داده که در برنامه هسته‌ای ایران انحرافی وجود ندارد اما آمریکا و کشورهای غربی این ادعای ایران را رد می‌کنند.
یوکیا آمانو، دبیر کل آژانس هسته‌ای سازمان ملل نیز روز چهارشنبه ۱۵ تیرماه در بوگوتا، پایتخت کلمبیا، به خبرگزاری «رویترز» گفته است که ایران باید تعهدات خود را به طور کامل اجرا کند و برای اعتماد مجدد جامعه جهانی به همکاری بیشتری نیاز دارد.
همکاری ایران با روسیه و چین در دهه ۹۰ کلید خورد
خانم ووس می‌گوید: روس‌ها هرگونه کمک به ایران را در زمینه همکاری با ایران در زمینه برنامه هسته‌ای رد کرده‌اند و همین موجب شده به این نتیجه برسیم که این کمک‌ها به صورت محرمانه و پنهانی انجام گرفته است.
در همین حال، دیوید آلبرایت، بازرس پیشین سلاح‌های هسته‌ای سازمان ملل و رئیس «موسسه علوم و امنیت بین‌المللی ایسیس»، معتقد است همکاری روسیه با ایران به مراتب فراتر از راکتور آب سنگین اراک است.
او می‌گوید: ما دست کم حضور یک متخصص سلاح هسته‌ای روس آگاهیم که به ایجاد یک ابزار شلیک مواد منفجره در سلاح‌های هسته‌ای ایران کمک کرده است.
روزنامه واشنگتن تایمز در گزارشی نوشته است که بسیاری از تحلیلگران در جست‌وجوی این هستند که ایران چگونه فن‌آوری سانتریفوژهای نطنز را که در سال ۲۰۰۲ به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی معرفی کرد، به دست آورده است.
طراحی این نوع سانتریفوژ، که به نوع «پ۱» معروف است، از طریق شبکه قاچاق یک دانشمند پاکستانی، به نام حیدرخان به ایران وارد شده ولی بسیاری از بخش‌های برنامه هسته‌ای ایران مانند طراحی تجهیزات تولید «هگزافلوراید اورانیوم» و «راکتورآب سنگین اراک» برای تولید پلوتونیوم، مربوط به همکاری چین و روسیه در دهه ۱۹۹۰ است.
بر اساس این گزارش، نخستین نشانه‌های همکاری روسیه با ایران در سال ۲۰۰۹ توسط موسسه علوم و امنیت بین المللی فاش شد. در گزارشات این موسسه آمده بود که تاسیسات اراک دارای چه عناصر ساختاری هستند و چگونه از روی نمونه میله‌های سوختی ساخت اتحاد شوروی نسخه‌برداری شده و در راکتور آب سنگین و برای تولید پلوتونیوم به‌کار رفته بودند. بر اساس این گزارشات تاسیسات اراک با کمک روس‌ها ساخته شده است.
«آمریکا هم بی‌تقصیر نبوده»
به گفته خانم ووس، همکاری آمریکا نیز در زمنیه مسائل هسته‌ای با ایران پیش از انقلاب کم نبوده و ایران پس از انقلاب و زمانی که آمریکا و فرانسه روابط خود را با این کشور قطع کردند به چین و روسیه روی آورده است.
این مقام امنیتی آمریکا می‌گوید: «هر چند ما تمایل داریم، ادعای بی‌گناهی بکنیم اما واقعیت این است که ما آنقدر‌ها هم بی‌گناه نیستیم». به گفته خانم ووس بسیاری از مهندسین هسته‌ای ایران در دوران پیش از انقلاب در آمریکا تحصیل کرده‌اند اما بعدها این تعلیمات در چین و روسیه انجام گرفت.
او می‌گوید: در اواخر دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون در آمریکا، کمک‌های چین و روسیه به ایران قطع شد اما برخی از آنها ادامه یافت و از جمله در ساخت نیروگاه آب سنگین بوشهر چره‌نمایی کرد.
