برخی از کارشناسان سیاسی غرب احتمال توافق و پیشرفت در مذاکرات هستهای ایران پیش از انتخابات ریاست جمهوری این کشور را بسیار ضعیف دانستهاند.
خایر سولانا، مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفته است که «تمرکز ایران بر انتخابات ریاست جمهوری آینده است و تا پیش از آن بعید بهنظر میرسد که در مذاکرات هستهای این کشور توافق ایجاد شود».
آقای سولانا که در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ مذاکرهکننده ارشد هستهای اتحادیه اروپا با ایران بود، روز اول آوریل (دوازدهم فروردین) در مناظرهای در «موسسه بروکینگز» افزود: سوریه، عامل دیگری است که مانع از پیشرفت مذاکرات هستهای ایران خواهد شد.
او تاکید کرد که «بدون حل مسئله سوریه نمیتوان با حکومت ایران برسر موضوع هستهای به نتیجهای رسید. زیرا انسجام میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به دلیل بحران سوریه کاهش یافته است.
خاویر سولانا تصریح کرد: پنج عضو دائم شورای امنیت درمورد مسئله هستهای ایران موضع واحدی دارند اما دربرابر بحران سوریه متحد نیستند. درنتیجه، اگر نتوان در مذاکرات هستهای با ایران به پیشرفت رسید، خونریزی و بحران در سوریه ادامه خواهد داشت.
پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل آمریکا، چین، روسیه، فرانسه و بریتانیا هستند که در کنار آلمان اعضای گروه ۵+۱، گروه مذاکرهکننده برنامه هستهای ایران را تشکیل میدهند.
روسیه به عنوان یکی از اعضای مهم گروه ۵+۱ دربرابر بحران دمشق موضعی مشابه ایران دارد و طرفدار حکومت بشار اسد است.
خاویر سولانا گفته است که «دولت اوباما به دلیل مذاکرات هستهای با ایران از ابتدا نقش فعالی در امور سوریه برعهده نگرفته زیرا نمیخواسته پیشرفت مذاکرات با ایران را به خطر اندازد.»
در مناظره روز دوشنبه در موسسه بروکینگز گری سیمور، مسئول سابق کنترل تسلیحات تخریب جمعی دولت باراک اوباما، گفت که «سقوط حکومت بشار اسد احتمال توافق هستهای را بیشتر خواهد کرد».
«پیشبینی عقبنشینی ایران»
آقای سیمور پیشبینی کرد که «با سقوط حکومت دمشق آیتالله خامنهای، رهبر ایران، انزوا و تهدید بیشتری را احساس خواهد کرد و احتمال زیاد تن به عقبنشینی موقت خواهد داد».
به گفته این تحلیلگر آمریکایی احتمال دارد ایران با توقف غنیسازی ۲۰ درصدی اورانیوم موافقت کند یا در غیر این صورت، با تشدید تحریمهای اقتصادی روبهرو شود.
آقای سیمور با اشاره به پیشنهاد گروه مذاکرهکننده هستهای به ایران درمورد توقف غنیسازی ۲۰ درصدی اورانیوم تاکید کرد که «احتمالا ایران درمورد پذیرش توافقی که روی میز است، پس از انتخابات ریاست جمهوری این کشور تصمیم خواهد گرفت».
او افزود: اگر ایران درپی یافتن راههایی برای دورشدن از تحریمهای اقتصادی است، پیشنهاد مطرح شده، گزینه خوبی برای این کشور خواهد بود.
قرار است دور بعدی مذاکرات هستهای ایران با گروه ۵+۱ روز ۱۷ فروردین در آلماتی قزاقستان برگزار شود.
طبق گزارش المونیتور در مذاکرات دور قبل که در استانبول ترکیه برگزار شد، ایران موافقت کرد که پیشنهاد تعلیق غنیسازی ۲۰ درصدی اورانیوم به مدت شش ماه و همچنین تبدیل ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی غنیشده به اکسید را مورد بررسی قرار دهد.
براساس گزارش المونیتور ایران درعین حال با برخی موارد پیشنهادی مذاکرات استانبول ازجمله خارج کردن ذخایر اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی، توقف عملیات در نیروگاه فردو و افزایش بازرسی کارشناسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی از سایتهای هستهای این کشور مخالفت کرده است.
گری سیمور با اشاره به این گزارش گفته است: ایران بهطور تعمدی افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی را متوقف کرده و بخش زیادی از آن را به کاربردهای پزشکی تبدیل کرده تا از نزدیک شدن به خط قرمزی که موجب اقدام نظامی آمریکا یا اسرائیل علیه این کشور میشود، دوری کند.
این تحلیلگر آمریکایی پیشبینی کرده که در مذاکرات هستهای ایران «دیپلماسی ادامه خواهد داشت و ایران همچنان محتاط خواهد بود تا از هرگونه اقدامی که تحریککننده حمله نظامی باشد، پرهیز کند».
او شانس پیشرفت در مذاکرات هستهای آلماتی را بسیار ضعیف دانسته و گفته است: تضمینی برای پیشرفت و توافق برسر پیشنهاد مطرح شده وجود ندارد زیرا ایران شرایط آمریکا را نخواهد پذیرفت.
«انتخابات مانع نیست»
در واکنش به اظهارات گری سیمور یک مقام ارشد دولت ایران گفته است که انتخابات ریاست جمهوری «مانع عمدهای» برسر راه توافق هستهای نیست.
علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل، به المونیتور گفته است که «حق ایران برای غنیسازی اورانیوم درمسیر تکنولوژی هستهای صلحآمیز قابل بحث نیست و یک توافقنظر ملی روی این مسئله وجود دارد».
آقای میریوسفی افزوده است: همانطور که ایران بارها تاکید کرده، آماده قبول یک پیشنهاد منطقی در این مورد است. انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن بسیار مهم است اما به نظر ما، روی این توافق ملی چندان تاثیری ندارد.
همزمان یک دیپلمات غربی از یکی از کشورهای گروه ۵+۱ ابراز امیدواری کرده که ایران پیشنهاد مطرح شده ازسوی گروه مذاکرهکننده هستهای را بپذیرد.
این دیپلمات تاکید کرده است: مذاکرات آلماتی و استانبول تغییر قابل توجهی در معادله ایجاد نکرده است. گروه ۵+۱ از ایران میخواهد که فشار و مواضع این گروه را جدی بگیرد.