روز 25 اردیبهشت ماه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، خالق شاهنامه است. گفته می‌شود امسال قرار بود بزرگداشت فردوسی در سطح بین‌المللی برگزار شود، اما به دلیل فراهم نبودن شرایط و بنابر مصوبه‌ی شورای فرهنگ عمومی به سال آینده موكول شد.

بیست و پنجم اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایران به یاد شاعر شهیر ایرانی، روز بزرگداشت فردوسی نام گرفته است.

با وجود این‌که چند سالی است بیم نسبت دادن شاعران‌ ایرانی به سرزمین‌های غیر ایرانی وجود دارد، اما ابوالقاسم فردوسی شاعری است که برای اثبات ایرانی بودن او نیازی به سند و مدرک نیست.  

به همین مناسبت نیز در روزهای اخیر در شهرهای ایران مراسم بزرگداشت و همایش‌های فرهنگی و ادبی این شاعر حماسه‌سرا برگزار می‌شود.

روز چهارشنبه 25 اردیبهشت نیز آرامگاه فردوسی در شهر توس طی برنامه‌ی ویژه‌ای گلباران خواهد شد.

گفته می‌شود امسال قرار بود بزرگداشت فردوسی در سطح بین‌المللی برگزار شود، اما به دلیل فراهم نبودن شرایط و بنابر مصوبه‌ی شورای فرهنگ عمومی به سال آینده موكول شد.

پرده‌خوانی، نقالی، شاهنامه خوانی، نمایشنامه خوانی، نمایش آثار نقاشی قهوه‌خانه‌ای، نمایش فیلم‌های مستند، داستانی و انیمیشن، اجرای آیین‌های زورخانه‌ای، اجرای موسیقی و سخنرانی استادهای ادبیات از برنامه‌هایی است که در روز بزرگداشت فردوسی در تهران، مشهد و توس برگزار می‌شود.

همچنین سومین كنگره بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی، روز چهارشنبه ‪25‬ اردیبهشت‌ماه در مجموعه‌ی تاریخی - فرهنگی نیاوران برگزار می‌شود.

امسال به ابتکار كانون فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران روز 25 ‬اردیبهشت در تقویم سینمایی کشور، روز فیلمنامه‌نویس نامگذاری شد.

به گفته‌ی فرهاد توحیدی، رییس شورای مركزی كانون فیلمنامه نویسان سینمای ایران فردوسی بزرگ‌ترین فیلمنامه‌نویس ایران است، چراكه داستان‌های دلكش شاهنامه كه هریك قابلیت تبدیل به یك اثر سینمایی را دارد همچون یك فیلمنامه تقطیع شده نگاشته شده است.

کمی درباره‌ی فردوسی حماسه‌سرا

حکیم ابوالقاسم فردوسی که بلندترین منظومه‌ی پارسی، «شاهنامه» اثر خلاقیت و ابتکار اوست، در سال 329 (یا 319) هجری قمری در ده پاژ در نزدیکی توس در استان خراسان کنونی متولد شد. گفته می‌شود او از خانواده‌ای متمول بود و ایام نوجوانی و جوانی را در رفاه گذراند.

مورخان ادبی معتقدند او از سنین پایین با شعر و ادب آشنا بوده است و به زبان‌های فارسی دری، عربی و پهلوی مسلط.

فردوسی سرودن شاهنامه را بر اساس «شاهنامه‌ی ابومنصوری» از حدود چهل سالگی آغاز می‌کند، اما این حدس هم وجود دارد که داستان‌های بیژن و منیژه، رستم و اسفندیار، رستم و سهراب، داستان اکوان دیو و داستان سیاوش را در سنین جوانی سروده باشد.

از دیگر منابع اصلی فردوسی برای خلق شاهکار ادبی‌اش، «گشتاسب‌نامه» اثر دقیقی، شاعر پیش از او بوده است. دقیقی به سبب مرگ این کتاب حماسی را ناتمام رها می‌کند.

شاهنامه که یکی از بلندترین منظومه‌های حماسی در جهان است، پنجاه‌هزار بیت دارد. در این اثر ارزشمند در قالب داستان‌هایی شرح احوال، پیروزی‌ها، شکست‌ها، ناكامی‌ها و رشادت‌های ایرانیان از کهن‌ترین دوران (نخستین پادشاه جهان کیومرث) تا سرنگونی دولت ساسانی به دست تازیان (در سده هفتم میلادی) را می‌خوانیم. در این میان از داستان رستم و سهراب به عنوان یکی از شاهکارهای ادبی یاد می‌شود.

فردوسی در دوره‌ی حکومت سامانیان و غزنویان قمری می‌زیست که ابتدا مورد حمایت و پس از آن از سوی دربار طرد می‌شود.

فردوسی نزدیک به سی سال از عمرش را وقف شاهنامه کرد. از همین رو به امید اتمام شاهنامه تمام ثروت پدری خود را اندک اندک از دست داد. نقل است اوایل آغاز سرودن شاهنامه بعضی از رجال و بزرگان خراسان نیز وسایل آسایش خاطر او را فراهم می‌کردند.

اما فردوسی در پیری و زمانی که شاهنامه را به پایان می‌برد، گرفتار فقر و تنگدستی شد. این زمان مقارن بود با دوران قحطی و گرسنگی خراسان در حدود سال 402 هجری قمری. در همان زمان بود که تنها پسرش را نیز از دست داد.

فردوسی در ایام تنگدستی تصمیم می‌گیرد شاهنامه را در هفت جلد همراه با ابیاتی از مدح و ثنای شاه و اطرافیانش به سلطان محمود غزنوی تقدیم کند.

بر خلاف پیش‌بینی شاعر که تصور می‌کرد سلطان او را مورد حمایت خود قرار می‌دهد، سلطان محمود به شاهنامه نگاه هم نکرد. گفته می‌شود سلطان رستم، شخصیت کلیدی داستان را به مسخره گرفت و گفته بود که در سپاه من هزاران رستم وجود دارد.

به نظر می‌رسد شاعر در دربار غزنوی حسودانی داشته که از وی بدگویی می‌کردند و نظر سلطان تحت گفته‌های ایشان بوده است.

پس از این بی‌مهری و توهین به شاهنامه فردوسی «هجونامه»ای علیه سلطان محمود سرود و چند سالی از بیم جان در شهرهای مختلف زندگی کرد.

هر چند اطلاعات دقیقی درباره‌ی تارخ تولد، مرگ و نحوه‌ی زندگی او در دست نیست و نمی‌توان با قطعیت درباره‌ی زندگی شخصی او نوشت، اما به هر تقدیر استاد توس خالق بزرگ‌ترین و ارزشمندترین اثر فارسی است.

فردوسی در میان ادبا به شاعری می‌ماند که در زنده ماندن زبان فارسی نقش به سزایی داشته است. شاعری که به همت او تاریخ و سنن آداب نیک ایران قدیم ماندگار شده است و اسطوره‌های ایران زمین برای همیشه جاودان.

فردوسی با اتمام کار حماسه‌سرایان گذشته و با خلاقیت بی‌مثالش شاهنامه را به یادگار برای ایرانیان گذاشت.

گفته می‌شود فردوسی در سنی حدود هشتاد و چند سالگی و در ایام پیری در زادگاهش درگذشت و در توس مدفون شد.