22 خرداد 84، هزاران زن ایرانی در مقابل دانشگاه تهران برای اعتراض به نگاه تبعیض آمیز قوانین کشور به خصوص قانون اساسی به زنان دست به تجمع آرام و مسالمت آمیز زدند که اولین تظاهرات زنان ایران از سال 58 تا آن زمان بود.

سه سال پیش در چنین روزی جنبش زنان ایران برای اولین بار پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی، تظاهرات کم نظیری را در برابر دانشگاه تهران ترتیب داد.

فعالان جنبش زنان ایران از طیف‌ها و گروه‌های مختلف در یک اقدام هماهنگ در 22 خرداد 84 در مقابل دانشگاه تهران دست به تجمعی برای بیان مطالبات خود زدند.

اعتراض به نگاه قانون اساسی به زنان در اولویت خواسته زنانی بود که در این تجمع شرکت کردند. شرکت کنندگان در این تظاهرات قانون اساسی را ریشه بسیاری از قوانین تبعیض آمیز در کشور می‌دانستند.

در اعلامیه پایانی این تجمع فعالان حقوق زنان خواستار جلوگيري از ازدواج‎هاي اجباري دختر بچه ها، تامين حقوق مادران در حضانت و ولايت کودکان‎شان، جلوگيري از تعدد زوجات (رسمي و غيررسمي)، طلاق يک طرفه و ظالمانه، قتلها و خشونتهاي ناموسي شدند.

تامين حق دختران جوان در انتخاب نوع زندگي‎شان، ايجاد خانه ها‎ي امن براي دفاع از زناني که قرباني خشونت اند، جلوگيري از خودسوزي‎هاي زنان که بر اثر بن‎بست در زندگي اجتماعي و خصوصي‎شان حاصل مي‎شود،تامين اجتماعي و زندگي مناسب و خدمات و سرويس‎هاي رايگان براي همه‎ي زنان بويژه زنان طبقات پايين جامعه از دیگر مطالبات این زنان بود.

نیروی انتظامی در روز 22 خرداد 84 با حایل کردن اتوبوس‌‌های شرکت واحد مانع از دیده شدن زنان شرکت کننده در این تجمع شد و بدین صورت از پیوستن افراد دیگری به این تظاهرات که گفته می‌‌شود نزدیک 2 تا 5 هزار شرکت کننده داشت، جلوگیری به عمل آورد.

برخی از هماهنگ‌کنندگان این تجمع بارها برای ارائه «پاره‌ای توضیحات» به مراکز امنیتی فراخوانده شدند.

خرداد 85

در 22 خرداد 85، و در سالگرد تظاهرات 22 خرداد، بخشی از فعالان جنبش زنان بار دیگر در میدان هفت تیر دست به تجمع زدند که از همان دقایق اولیه با خشونت نیروی انتظامی روبرو شد.

برگزار کنندگان تجمع 22 خرداد 85 بر خلاف تظاهرات سال گذشته طیف گسترده مدافعان حقوق زنان را با خود به همراه نداشت. طیف‌های دیگر فعالان زنان شرایط سیاسی کشور را برای چنین حرکت رادیکالی مناسب نمی‌دیدند و پیش بینی می‌کردند این حرکت با خشونت روبرو شود.

 تظاهرکنندگان در این تجمع خواستار لغو قوانین تبعیض آمیز علیه زنان موجود در قانون مدنی شدند.

منع چندهمسري، لغو حق طلاق يکطرفه مرد، حق ولايت و حضانت بر فرزند توسط پدر و مادر به طور مشترک، تصويب حقوق برابر در ازدواج (مانند حق بدون قيد و شرط اشتغال و حق تابعيت مستقل زنان متاهل و...)، تغيير سن کيفري دختران به 18 سال، حق شهادت برابر، و لغو قانون قراردادهاي موقت كار و ديگر قوانين تبعيض‎آميز از جمله خواسته‌های شرکت کنندگان این تجمع بود.

بنا به پیش بینی برخی از گروه‌های جنبش زنان، این تظاهرات با خشونت روبرو شد. در این تظاهرات، نيروي انتظامي با به کارگيري پليس هاي زن و اسپري هاي فلفل به ضرب و شتم تجمع کنندگان و دستگيري برخي از آنها پرداخت و دليل آن را بدون مجوز بودن تجمع اعلام کرد.

این برخورد در حالی صورت گرفت که طبق اصل 27 قانون اساسي تجمعاتي که با حمل اسلحه همراه نباشد و مخل مباني اسلام نيز نباشد آزاد است.

برخي از دستگير شدگان اين تجمع با قرار کفالت آزاد شدند و برخي نيز براي ماهها در زندان نگه داشته شدند. بسياري آز آنها بارها براي بازجويي به مراکز قضايي و امنيتي احضار شدند. برخي از شرکت کنندگان به اتهام اقدام عليه امنيت ملي براي محاکمه به دادگاه فراخوانده شدند.

در اسفند همان سال، وقتی که 5 تن از فعالان شرکت کننده در تظاهرات خرداد 85 در دادگاه انقلاب برای محاکمه حاضر شدند، 33 تن از فعالان زنان از گروه‌های دیگر به نشانه همبستگی با دوستانشان در مقابل دادگاه انقلاب حاضر شدند.

اگرچه این اعتراض بسیار آرام و مسالمت آمیز بود ولی با واکنش خشن نیروی انتظامی مواجه شد و این 33 تن به همراه دوستانشان که از درون دادگاه به آن‌ها ملحق شده بودند، دستگیر و روانه زندان شدند.

برخی از آن‌ها نزدیک یک ماه را در زندان گذراندند و با وثیقه‌های سنگین آزاد شدند. برخی از دستگیرشدگان در این تجمع با حکم‌های سنگینی چون زندان وشلاق روبرو شدند.

کمپین‌های جنبش زنان ایران

پس از سرکوب گسترده تظاهرات زنان در خرداد 85 و پس از آن دستگیری 33 نفر از فعالان حقوق زنان که به دفاع از دوستانشان در برابر دادگاه انقلاب تهران دست به یک اعتراض مسالمت آمیز زدند،‌ جنبش زنان ایران بیش از پیش فعالیت‌های خود را بر روی کارزار‌هایی در پی احقاق حقوق زنان متمرکز کرد.

گروهی از اعضای جنبش زنان ایران که در 22 خرداد 84 در کنار دیگر گروه‌های فعال زنان دست به اعتراض به نگاه تبعیض آمیز قانون اساسی زده بودند، کارزارهای «قانون بی‌سنگسار»، «ورود به استادیوم» و کمپین «مادرمن، وطن من» در خصوص گرفتن حق تابعیت برای فرزندان مادران ایرانی آغاز کردند.

کمپین قانون بی‌سنگسار تا کنون توانسته است چندین زن محکوم به سنگسار را از مرگ حتمی نجات دهد و فعالان کمپین ورود به استادیوم توانسته‌اند توجه محافل ورزشی جهان مانند فدراسیون فوتبال را به خود جلب کنند وسبب اعتراض این نهاد به دولت شوند.

شرکت کنندگان در تظاهرات خرداد85، اقدام به ایجاد کمپینی با عنوان « یک میلیون امضا» یا« تغییر برای برابری» کردند تا با جمع کردن یک میلیون امضا از شهروندان ایرانی در سراسر جهان، خواستار تعویض قوانینی شوند که به ضرر زنان است.

بسیاری از همکاران این کمپین تا کنون چندین بار دستگیر و زندانی شدند و با مجازات‌ها سنگین روبرو شده‌اند.

تریبون فعالان جنبش زنان

علاوه بر دستگیری‌ها و محکومیت‌های گسترده فعالان جنبش زنان به خصوص در سال‌های اخیر، بسیاری از مطبوعات و روزنامه‌ها نیز به دلیل ملاحظات و محدودیت‌ها سیاسی موجود در این زمینه، به ندرت به نشر موضوعات مرتبط با حقوق زنان می‌پردازند.

در حال حاضر اینترنت به تنها ابزار فعالان جنبش زنان برای رساندن پیام‌ها و دیدگاه‌هایشان به دیگر اقشار جامعه بدل شده است که این تریبون نیز هر از چند گاهی با سانسور روبرو می‌شود.

سایت‌ها و وبلاگ‌های اعضای جنبش زنان ایران تا کنون به کرات فیلتر و یا توقیف شده‌اند. تنها مجله فمینیستی خاورمیانه یعنی مجله «زنان» نیز در بهمن ماه گذشته پس از 16 سال فعالیت به دستور هیئت نظارت بر مطبوعات برای همیشه ساکت شد.

برخورد سنگین دولت با فعالان جنبش زنان و مسدود کردن تریبون‌های آنان، ظاهرا نشان‌دهنده این است که صحبت از تغییرات برای بهبود وضعیت زنان در سطوح بالا به راحتی تحمل نمی‌شود.

با وجود دستگیر‌ی‌ها و سرکوب‌های گسترده جنبش زنان، فعالان حقوق زنان همچنان، حتی اگر به صورت آهسته به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و هر روز بیشتر از گذشته سعی در گسترش دامنه فعالیت‌هایشان دارند.

امروزه از جنبش زنان ایران به عنوان پویاترین جنبش اجتماعی در کشور یاد می‌شود.