مقاله حاضر بر آنست تا با ارائه شیوه‌ای عملی و مفید، نحوه برخورد والدین با کلام اهانت‌آمیز کودکانشان را توضیح دهد

ناگهان با فرزند کوچکتان روبرو می‌شوید و او به شما می‌گوید «تو احمقی!» شگفت‌زدگی، جریحه دارشدن احساسات و یا حتی خشمگین‌شدن واکنش طبیعی بسیاری از پدر و مادرها در برابر چنین کلام ناسزایی است.

اما زمانی واکنش شما مفید خواهد بود که سعی کنید کلام فرزندتان را در چارچوب جدیدی قراردهید و به او برگردانید مانند «به نظر می‌رسه تو واقعاً از دست من به‌خاطر خاموش کردن تلویزیون عصبانی‌ هستی.» یا « به جای این‌که حرف بی‌ادبانه بزنی چرا به من نمی‌گی که عصبانی هستی؟»

هم‌چنین می‌توانید به فرزندتان بگویید «من هیچ وقت با تو این‌طوری حرف نمی‌زنم و نمی‌خوام که تو هم این‌طوری با من حرف بزنی» وسعی کنید از او دور شوید و از هر گونه توجهی به حرف بی‌ادبانه او پرهیز کنید.

هدف شما در این موقعیت باید این باشد که به او کمک کنید احساسات نیرومندش را به شیوه‌ای قابل قبول ابراز کند و از کلمات و جملات بی‌ادبانه‌ای که با آن‌ها آشنا شده‌است فاصله بگیرد و آن‌ها را به‌کار نبرد.

در صورتی که خانواده به خصوص مادر از کلمات این‌چنینی در نامیدن افراد در خانواده یا بیرون از آن استفاده نکند احتمال استفاده این کلمات از سوی کودکان کم است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که شیوه ابراز هیجان در کودکان عمدتاً از رابطه با مادر سرچشمه می‌گیرد.

اما از آن‌جا که کودکان با افراد زیادی تماس دارند، به مهد کودک می‌روند یا از طریق ارتباطات دیگر خانوادگی، همسایگی یا تلویزیون روابط کلامی و شیوه ابراز هیجانات خود را شکل می‌دهند کاملاً محتمل است که کلمات تند و ناسزا را به طریقی آموخته باشند.

به هرحال بسیاری از کودکان تا سن چهار سالگی می‌توانند بیاموزند که چگونه خشم خود را به شیوه‌ای مستقیم و قابل قبول ابراز کنند. اما این امر مستلزم تشویق و مداومت از سوی والدین به‌خصوص مادر است. هم‌چنین تا این سن اغلب کودکان می‌توانند بفهمند که چگونه کلمات توهین‌آمیز و جملات غیرمهربانانه می‌تواند احساسات دیگران را جریحه‌دار کند.

سرانجام بسیاری از کودکان تا سن هشت سالگی می‌توانند خشم خود را به طور مناسب ابراز کنند بدون این‌که از کلمات ناسزا استفاده کنند و یا بی‌جهت برانگیخته شوند.

اهانت کودکان به دیگران

بارها اتفاق می‌افتد که کودکی رو به پدر یا مادرش می‌کند و با صدای بلند و در حضور جمع در باره فردی اظهار نظر می‌کند و یا به پرسش می‌پردازد مانند «اون خیلی چاقه! چرا این‌قدر چاقه؟»

در چنین مواردی والدین خیلی خجالت زده می‌شوند، دست‌ و پای خود را گم می‌کنند و تلاش می‌کنند به نوعی رفتار خود را عادی نگه‌دارند.

واقعیت این است که کودکان هم صادقند و هم یک مشاهده‌کننده خوب. آنان قصد ندارند به کسی آزاری برسانند. کودک کنجکاو است و در بسیاری موارد صرفاً در حال مشاهده و ابراز آن است و هدفش این نیست که با اشاره به مثلاً اندازه بدن فردی و یا سایر ویژگی‌های او به او اهانت کند. درواقع او در چنین مواردی در حال قضاوت کردن نیست و فقط به ابراز کنجکاوی خود پرداخته است.

بسیاری اوقات در چنین شرایطی والدین صرفاً به کودکشان می‌گویند که این حرف چیز خوبی نیست و او نباید این حرف را بزند یا تکرار کند و گاهی نیز به نوعی کودک را تنبیه می‌کنند. این شیوه به کودکان چیزی نمی‌آموزد.

اولین کاری که شما باید در چنین موقعیتی انجام دهید ارزیابی این است که آیا فرد موردنظر، این کلام یا جمله اهانت‌آمیز را شنیده‌است یا نه. اگر شنیده،‌ ‌یک عذرخواهی صمیمانه ولی کوتاه بکنید مانند «خیلی متاسفم» یا «من از طرف این کوچولو عذرخواهی می‌کنم.»

سپس به فرزندتان با صدایی آرام بگویید «اندازه‌های مردم با یکدیگه متفاوته. من بعداً که به خانه برگشتیم برات بیشتر توضیح می‌دم.»

وقتی با کودکتان تنها شدید نیازی نیست که همه دلایل محتمل در چاق بودن آن فرد را توضیح دهید. فقط به او بگویید که چرا بهترین کار این است که چنین نکاتی را جلوی فرد با صدای بلند نگوید مانند «آیا وقتی مهمانی بودیم متوجه شدی که من با صدای آرام با تو درباره اندازه بدن آن مرد حرف زدم؟ به‌خاطر این که وقتی به کسی می‌گیم که جثه بزرگی داره او احساس بدی پیدا می‌کنه و ناراحت می‌شه»

نکته مهم این است که بیشتر کودکان تا سن چهارسالگی می‌فهمند که افراد دیگر هم دارای احساسات هستند و این احساسات می‌تواند آسیب ببیند. به عبارت ساده‌تر دیگران هم می‌توانند همان‌طور که او از چیزی ناراحت می‌شود، ناراحت و دلخور شوند.

تا همین سن نیز بیشتر کودکان می‌فهمند که وقتی مادر یا پدر می‌گوید «وقتی خونه رفتیم یا به ماشین برگشتیم باهات حرف می‌زنم» منظورشان چیست و می‌توانند منتظر بمانند.

بسیاری از کودکان تا سن هشت سالگی می‌فهمند که باید از بکاربردن عبارات بی‌ادبانه نسبت به افراد دیگر خودداری کنند. هم‌چنین تا این سن آن‌ها می‌آموزند که درصورت گفتن حرفی که باعث جریحه‌دار شدن احساسات فرد دیگر و ناراحتی او می‌شود بهتراست عذرخواهی صمیمانه کنند. اگرچه ممکن است نیاز باشد کودکان تا مدتی برای انجام این عذرخواهی تشویق شوند.

درصورتی‌که والدین یا بزرگترهای دور و بر کودک، جملات یا کلام ناسزای او را تعبیر به شیرینی و جذابیت کودک کنند و به او امکان ادامه آن را دهند، کودک  کمتر فرصت خواهد داشت که بیاموزد چگونه کلام بی‌ادبانه خود را اصلاح کند و یا موجب جریحه دارشدن احساسات دیگران نشود.