پلیس گذرنامه اعلام کرد: افرادی که قصد دارند به خارج از ایران سفر کنند، در رابطه با ممنوع‌الخروج بودنشان باید به اداره گذرنامه استان خود مراجعه کنند.
ریيس پليس گذرنامه می‌گوید افرادی که قصد دارند به خارج از ایران سفر کنند، باید با مراجعه به اداره گذرنامه استان محل زندگی، ممنوعیت یا اجازه خروج خود را چک کنند.
سرهنگ محسن صادقی گفت: كسانی كه با حكم قضايی ممنوع‌الخروج هستند، برای آنها گذرنامه جدید صادر نخواهد شد. بنابراین این افراد به اداره‌های صدور گذرنامه مراجعه نکنند.
براساس بند سه ماده 16 قانون گذرنامه، به اشخاصی که مسافرت آنها به خارج از کشور به تشخیص مقام قضایی «مخالف مصالح جمهوری اسلامی» باشد، هیچ نوع گذرنامه‌ای برای خروج از کشور داده نمی‌شود.
پس از انتخابات ریاست جمهوری خرداد 88، تعداد زیادی از فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و دانشجویان ممنوع‌الخروج شدند. گذرنامه بسیاری از این افراد هنگام خروج از کشور و در فرودگاه‌های کشور توسط نیروهای امنیتی و نیروی انتظامی توقیف و از سفر آنها جلوگیری شد.
در حالی که به موجب ماده 133 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 78، دادگاه با توجه به اهمیت و دلایل جرم می‌تواند قرار عدم خروج فرد را از کشور صادر کند. بدین ترتیب ممنوع‌الخروج کردن افراد پیش از تشکلیل پرونده قضایی و تفهیم اتهام غیر قانونی است.
شیرین عبادی در گفت‌وگو با رادیو زمانه درباره شرایط ممنوع‌الخروج کردن افراد، می‌گوید: زمانی می‌شود کسی را ممنوع الخروج کرد که پرونده علیه او مطرح شده باشد، اتهام و دلایل اتهام به متهم تفهیم شده باشد، کیفرخواست علیه او صادر شده باشد و بعدا او را ممنوع الخروج بکنند. اما متاسفانه در ایران رویه براین است که عده‌ای بدون آنکه اتهامی متوجه آنها شده باشد یا بدون آنکه اساسا خبر داشته باشند از اینکه پرونده‌ای علیه آنها باز شده، وقتی به فرودگاه می‌روند تازه می فهمند که ممنوع‌الخروج هستند.
خانم عبادی ادامه می‌دهد: وقتی که دادگاه وثیقه‌ای برای آزادی کسی می‌گیرد و او را آزاد می‌کند، معنایش این است که هر زمان که بخواهد می‌تواند به هر جا که بخواهد مسافرت کند و وثیقه او گرو برگشتن او و معرفی او به دادگاه است. بنابراین حتی کسی محکومیت بدوی داشته باشد، دادگاه در صورتی‌که وثیقه گرفته باشد از قبل نباید او را ممنوع الخروج بکند.
توقیف گذرنامه و ممنوع‌الخروج کردن، اهرم‌های فشار حکومت
براساس ماده 12 میثاق بین‌المللی حقوق سیاسی و مدنی که ایران نیز آن را پذیرفته است، «هرکسی باید آزاد باشد هر کشوری و از جمله کشور خودش را ترک کند.»
همچنین بند (ب) ماده 13 اعلامیه حقوق بشر به همین مساله اشاره دارد که باز ایران آن را امضا کرده و در این کشور لازم الاجرا است.
اما در ایران توقیف گذرنامه و ممنوع‌الخروج کردن یه یکی از شیوه‌‌های اولیه بازداشت افراد و فشارهای سیاسی تبدیل شده است. با نگاهی به سال های اخیر، ماجرای افرادی که به این شیوه از سفر به خارج از ایران بازمانده‌اند را مرور می‌کنیم:
هاله اسفندیاری، مدیر برنامه خاورمیانه موسسه ویلسون در سال 85، هنگام بازدید از ایران، ممنوع‌الخروج و به زندان منتقل شد. او هشت ماه را در بازداشت گذراند و سپس با قید وثیقه 300 میلیون تومانی آزاد شد.
در سال 87، حسین درخشان، وبلاگ نویس ایرانی پس از ورود به تهران، گذرنامه‌اش توقیف شد و دو هفته بعد زمانی‌که برای رسیدگی به وضعیت گذرنامه‌اش به دادسرا رفته بود، بازداشت شد و تا کنون در زندان به سر می‌برد.
گذرنامه نسرین ستوده، وکیل و فعال حوزه زنان آذر ماه سال 87 زمانی‌که عازم ایتالیا بود تا جایزه «حقوق بشر بین‌المللی» را در شهر رم دریافت کند، در فرودگاه توسط دو مامور دولتی ضبط شد.
جعفر پناهی، کارگردان سینما که هم اکنون در بازداشت به سر می‌برد، مهر ماه سال 88 زمانی‌که راهی پاریس بود، گذرنامه‌اش پس از مراجعه به فرودگاه بین المللی امام خمینی توقیف شد. آقای پناهی در همان زمان گفت که ماموران درباره ممنوع‌الخروج بودن او هیچ توضیحی نداده‌اند. این کارگردان قصد داشت در جمع هیات داوران جشنواره فیلم بمبئی حاضر شود که از سفر بازماند.
در همین ماه، گذرنامه فاطمه معتمدآریا، بازیگر سینما و مجتبی میرطهماسب، مستندساز که همراه گروهی از اعضای خانه سینما برای شرکت در برنامه‌ای مربوط به مراسم اسکار به آمریکا سفر می‌کردند، توسط ماموران دولتی در فرودگاه امام خمینی ضبط شد.
آقای میرطهماسب در طول چهار ماهی که گذرنامه‌اش توقیف بود، فرصت حضور در جشنواره‌های خارجی به عنوان نماینده سینمای ایران را از دست داد.
پرستو فروهر، فرزند داریوش و پروانه فروهر روز شنبه 14 آذر سال گذشته هنگام خروج از کشور، توسط ماموران نهاد ریاست جمهوری از سفر به آلمان (محل زندگی‌اش) باز داشته شد.
بامداد روز سه‌شنبه 17 اسفند سال گذشته از خروج سیمین بهبهانی، شاعر و نویسنده که به دعوت شهرداری پاریس برای برگزاری مراسم روز جهانی زن عازم این شهر بود، جلوگیری شد.
ماموران امنیتی در فرودگاه امام خمینی گذرنامه این شاعر را توقیف کردند و پس از چند ساعت به وی گفتند به دادگاه انقلاب مراجعه کند.
در آخرین ماه از سال 88 نیز گذرنامه یکی از پسران مهدی کروبی، رهبر معترضان به نتیجه انتخابات در فرودگاه امام خمینی توسط ماموران امنیتی توقیف شد.
همچنین محمدرضا جلایی پور، مسئول و سخنگوی پویش حمایت از خاتمی و موسوی (موج سوم) چند روز پس از انتخابات ریاست جمهوری در فرودگاه امام خمینی تهران و در حالی که قصد داشت به بریتانیا (که محل زندگی و تحصیلش است) برگردد، بازداشت شد.
