دو سازمان غیردولتی عفو بین‌الملل و راه سوم دیروز در بیانیه‌ای با اعلام این‌که جامعه مدنی در ایران در معرض خطر است، از مجلس هشتم ایران خواستند که پیش‌نویس طرحی را که بر اساس آن، امتیاز ثبت همه سازمان‌های غیردولتی به تایید یک نهاد نظارتی زیرنظر وزارت اطلاعات و بسیج محدود می‌شود، لغو کند.

کلیات طرح «تاسیس و نظارت برفعالیت‌های سازمان‌های غیردولتی» در اواخر سال ۸۹ در مجلس تصویب شد و جزییات آن قرار است به زودی در مجلس بررسی شود. کلیات این طرح پیش از تصویب، دو بار با رای مخالف نمایندگان، کنار گذاشته شده بود.

موافقان این طرح تاکید می‌کنند که رای ندادن نمایندگان به معنای عدم اشراف به طرح و کم توجهی آنان نیست. مخالفان می‌گویند که رای ندادن ۹۵ نماینده به این لایحه به معنای انتقادات و ملاحظاتی است که دارند.

حالا دو تشکل بین‌المللی غیر دولتی عفو بین‌الملل و عرصه سوم می‌گویند که با تصویب این طرح، «ناقوس مرگ جامعه مدنی درایران به صدا درمی‌آید.»

در صورت تصویب طرح «تاسیس و نظارت بر فعالیت‌های سازمان‌های غیردولتی»، همه سازمان‌های غیردولتی که می‌خواهند آغاز به کار کنند یا به فعالیت‌شان ادامه دهند، باید از یک ساختار نظارتی مجوز دریافت کنند.

این ساختار نظارتی زیر نظر وزارت کشور فعالیت خواهد کرد و نمایندگانی از وزارت اطلاعات، بسیج، سازمان اوقاف و امور مساجد و وزارت امورخارجه و فقط یک نماینده از سازمان‌های غیردولتی، هیئت نظارت آن را تشکیل می‌دهند.

به گفته عفو بین‌الملل و عرصه سوم، با چنین ساختاری عملاً جامعه مدنی ایران، با خطر مرگ روبه‌رو خواهد شد، چرا که هیچ تشکل مستقلی امکان فعالیت نخواهد داشت.

از زمان روی کار آمدن محمد خاتمی، در سال ۷۶ به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، بحث جامعه مدنی به میان آمد و تشکل‌های غیردولتی مستقلی در زمینه امور زنان و حقوق بشر تاسیس شد.

با به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد در سال ۸۴، تلاش‌های زیادی برای برخورد با این تشکل‌ها صورت گرفت که در نتیجه آن بسیاری از این سازمان‌های غیردولتی به دلیل زندانی شدن بانیان‌شان، فعالیت خود را متوقف کردند.

طرح ناظر بر تاسیس و فعالیت سازمان‌های غیردولتی در سال ۱۳۸۶ از سوی تعدادی از نمایندگان‌ مجلس با قید یک فوریت به هیات رئیسه مجلس ارائه شده بود‌.

در سال ۱۳۸۷ یک فوریت این طرح به رای گذاشته شد که پس از اظهار‌نظر موافقان و مخالفان، یک فوریت‌ طرح به تصویب نرسید و  طرح به کمیسیون امور اجتماعی مجلس برای بررسی بیشتر ارجاع شد‌.

کمسیون هم ضمن بررسی‌ و انجام تغییرات جدی در محتوای طرح با تصویب آن، ‌برای مطرح کردن درصحن علنی‌، آن را به هیئت رئسیه مجلس‌ ارائه کرد.

عرصه سوم، یک سازمان بین‌المللی غیر دولتی است که در سال ۱۳۸۹ با هدف ارتقا‌ و ترویج صلح، دموکراسی و حقوق بشر در آمستردام هلند تاسیس شد. هدف این سازمان کمک به ظرفیت‌سازی فعالان و سازمان‌های جامعه مدنی و ترغیب به توسعه یک فضای پرشور و نیرومند برای فعالیت‌ها و اقدام‌های مدنی است.

عفو بین‌الملل یک جنبش جهانی است که بیش ازسه میلیون حمایت‌کننده، عضو و فعال در بیش از ۱۵۰ کشور و سرزمین دارد که این افراد برای پایان دادن به تجاوزهای شدید به حقوق بشر مبارزه می‌کنند.