یک و نیم میلیون دلار در اقتصاد کلان جهانی مبلغ چندانی نیست، ولی همین مبلغ نه چندان زیاد بدهی هند به ایران مدتی‌ست که سرگردان است و پای مسائل حقوق بشری را نیز به میدان کشیده است.
نسخه آنلاین هفته‌نامه آلمانی اشپیگل روز دوم آوریل (۱۳ فروردین)، مدعی شد که دولت آلمان در قبال آزادی دو خبرنگار دستگیر شده آلمانی به وسیله جمهوری اسلامی، با این کشور معامله کرده و پذیرفته است که در ازای آزادی آنها، بدهی نفتی هند به دولت ایران به واسطه این کشور پرداخت شود.
این دو خبرنگار آلمانی در مهر ماه سال گذشته به اتهام مصاحبه با وکیل و پسر سکینه محمدی‌آشتیانی، زن ایرانی محکوم به سنگسار، بازداشت شدند و ۱۳۰ روز در زندان بودند و در نهایت به پرداخت ۵۰ میلیون تومان جزای نقدی محکوم و سپس آزاد شدند.
به نوشته اشپیگل، یکی از سخنگویان وزارت خارجه آلمان در واکنش به تصمیم بانک مرکزی آلمان برای انتقال پول هند به ایران، گفته است: «از زمان بازداشت این دو خبرنگار در ایران در اکتبر ۲۰۱۰ میلادی، دولت آلمان فعالیت‌هایی را برای آزادی آنها آغاز کرد تا هرچه زودتر آنها را به آلمان بازگرداند».
با این حال، گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان که درجریان آزادی این دو خبرنگار، سفری نیز به ایران داشت، در پاسخ به مسائل مطرح شده در این زمینه، گفت که «مذاکرات مهمی بین ایران و آلمان انجام نشد».
سفر وزیر خارجه آلمان به ایران که سوم اسفندماه ۸۹ انجام شد، با انتقادات شدید روزنامه‌های آلمانی مواجه شد، تا آنجا که دفتر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان ضمن انتقاد از دیدار وزیر خارجه این کشور با محمود احمدی‌نژاد اعلام کرد که این دیدار «بهای آزادی دو روزنامه‌نگار آلمانی بود و باعث نخواهد شد که آلمان از سیاست انتقادی خود در قبال حکومت ایران دست بردارد».
هم‌زمان با انتشار این گزارش‌ها، بانک مرکزی آلمان هفته گذشته پذیرفت که مبلغ یک و نیم میلیون دلار بدهی باقی‌مانده نفت خام خریداری شده دولت هند را از ایران از طریق بانک تجاری اروپایی- ایرانی (EIH) به تهران پرداخت کند.
اما اندکی از انتشار گزارش‌ها درباره «معامله» انجام شده نگذشته بود که ایالات متحده برای جلوگیری از پرداخت این پول وارد میدان شد و در نهایت این معامله متوقف شد. پس از آن هند نیز اعلام کرد از از پرداخت پول نفت به ایران از طریق آلمان صرف نظر کرده است.
روپیه به جای دلار
به گزارش روزنامه اکونومیک تایمز چاپ هند، در پی فشار دولت آمریکا به دولت آلمان مبنی بر جلوگیری از انتقال پول نفت هند به ایران، دولت هند اکنون درصدد است که پول نفت خریداری شده از ایران را به جای دلار و یورو، به روپیه هند بپردازد.
یکی از مقام‌های عالیرتبه هند در گفتگو با اکونومیک تایمز، گفته است: «ما به همراه ایران در تلاشیم که مکانیسم دیگری برای پرداخت این پول پیدا کنیم و امیدواریم هر چه زودتر بتوانیم این مشکل را حل کنیم».
این مقام هندی همچنین گفت: «پرداخت بدهی ایران به روپیه، یکی از این راه‌ها است و ما به راه‌های دیگری نیز فکر می‌کنیم».
مشکل پرداخت پول به ایران از زمانی پیش آمد که بانک مرکزی هند در راستای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، در ماه دسامبر گذشته، تصمیم گرفت سیستم بلندمدت پرداخت پول نفت خام صادراتی ایران را متوقف کند.
در پی چهارمین دور تحریم شورای امنیت علیه برنامه هسته‌ای ایران، کنگره آمریکا نیز به طور جداگانه در تابستان سال ۲۰۱۰، برای تحریم گسترده‌تر ایران، با تصویب قانونی، از بانک‌ها، شرکت‌ها و موسسات مالی آمریکا و سرتاسر جهان خواست که از معاملات بازرگانی با ایران و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی این کشور خودداری کنند.
دولت هند از «اتحادیه پایاپای آسیا» که در سال ۱۹۷۴ از سوی سازمان ملل متحد برای تسهیل معاملات تجاری در جنوب آسیا تشکیل شد، برای پرداخت پول به ایران استفاده می‌کرد.
اما در دی‌ماه سال گذشته، بانک مرکزی هند اعلام کرد که تسهیلات بانکی برای تامین خرید نفت خام از ایران را تامین نخواهد کرد و از این پس، تمام پرداخت‌های مربوط به واردات نفت از ایران در یک سیستم بانکی خارج از «اتحادیه پایاپای آسیا» انجام خواهد شد.
هند از جمله کشورهایی است که روابط تجاری و سیاسی گسترده‌ای با دولت ایران دارد. ایران بعد از عربستان سعودی دومین تامین کننده اصلی نفت خام هند است و این کشور ماهانه نزدیک به ۱۲ میلیون بشکه نفت خام، معادل ۱۳ درصد نفت مورد نیاز خود را، از ایران وارد می‌کند.
دولت هند در فاصله بین سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰، بیش از ۲۱ میلیون تن نفت خام از ایران وارد کرده است.
در اوایل ماه مارس امسال، اس جیپال، وزیر نفت هند به پارلمان این کشور گفت که بدهی معوقه دولت هند به شرکت ملی نفت ایران تا اول ماه مارس ۲۰۱۱ محاسبه شده و به‌رغم پرداخت یک و نیم میلیارد یورو به بانک مرکزی ایران، هنوز دولت این کشور سه میلیون دلار به ایران بدهکار است.
بر اساس این گزارش، فروش نفت خام ایران به هند هنوز قطع نشده و به‌رغم بدهی هند به این کشور، ایران هم‌چنان به صورت اعتباری به صادرات نفت خود به هند ادامه داده است.
