نتایج یک پژوهش دانشگاهی نشان می‌دهد که کاربران ایرانی طرفدار میرحسین موسوی در فیس‌بوک، طی دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بیشترین استفاده را از ابزار‌ها و قابلیت‌های این شبکه اجتماعی به عنوان یک حوزه عمومی بردند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش که امروز یکم خرداد در همایش «شبکه‌های اجتماعی مجازی و زندگی روزمره» اعلام شد، فیس‌بوک به عنوان اولین حوزه عمومی جدی جامعه ایران مطرح شد، حوزه‌ای که به شکل‌گیری، تقویت و شفاف‌شدن هنجار‌ها و قواعد رفتاری انجامید.
زهره رجبی، کار‌شناس ارشد علوم ارتباطات درباره این پژوهش که در سال ۱۳۸۸ و در جریان انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری ایران صورت گرفته، گفت حوزه عمومی‌ای کاربران ایرانی در فیس‌بوک شکل دادند متفاوت از حوزه عمومی است که یورگن هابرماس، فیلسوف و نظریه‌پرداز اجتماعی آن را تعریف کرده است.
از نظر هابرماس، در حوزه عمومی گفت‌وگو‌ها باید عقلانی و انتقادی باشد، تنها درباره موضوعات مدنی مشترک بین شهرندان گفتوگو شود، باید همه تفاوت‌ها و تمایزهای خوشان را نادیده بگیرند و فرآینده گفت‌و گو در شکل‌گیری افکار عمومی به تصمیم‌سازی‌های عملی و اداری منتهی نمی‌شود.
اما به گفته این کار‌شناس، بر اساس تحلیل پاسخ‌های ۱۲ کاربر ایرانی، و بررسی ۳۰ صفحه فیس‌بوک مربوط به چهار نامزد این انتخابات، قواعد اخلاق گفتوگو میان کاربران طرفدار نامزد‌ها در فیس‌بوک رعایت نشده است.
بر اساس این پژوهش، گاهی اوقات عقاید بین افراد جناح‌های مختلف سیاسی تحمل نمی‌شده و بحث به فحاشی و گاهی تخریب رقیب می‌انجامیده است و این حوزه عمومی، به معنایی که هابرماس مد نظر دارد و به تعمیق و گسترش نقد سیاسی منجر می‌شود، شباهتی ندارد.
این حوزه عمومی در فیس بوک برای کابران ایرانی به معنایی متفاوت به وجود آمد که نوع دیگری از نقد سیاسی بود که خاص جامعه ایران است، یعنی عرصه‌ای برای شکل‌گیری، تقویت و شفاف‌شدن هنجار‌ها و قواعد رفتاری.
خانم رجبی همچنین درباره علت استفاده مردم از فیس‌بوک به عنوان فضای عمومی گفت: در ایران فضای باز شهری که برویم و گفتوگو کنیم، بسیار کم است و اغلب پارک‌ها به جمع‌های خانوادگی تعلق دارد. پس فضاهای گفت‌گوهای اینترنتی از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک به داخل خانه‌ها کشیده شد.
طرفداران موسوی در انتخابات بیشترین استفاده را از قابلیت‌های فیس‌بوک بردند
این کار‌شناس ارشد علوم ارتباطات همچنین درباره استقبال ایرانی‌ها از فیس‌بوک گفت که قابلیت این شبکه اجتماعی مجازی این است که بازخورد بسیار سریعی دارد و این عامل به یکی از جذابیت‌های مهم آن تبدیل شده است.
او با اشاره به اینکه فیس بوک در ایران، در دوره انتخابات فیلتر نبود و پس از آن فیلتر شد توضیح داد که با روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی میزان و نحوه استفاده کاربران ایرانی از ابزار‌ها و قابلیت‌های آن در جریان انتخابات پرداخته است.
در دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران که خرداد سال ۱۳۸۸ برگزار شد، محمود احمدی‌نژاد، میرحسین موسوی، مهدی کروبی و محسن رضایی نامزد بودند و بر اساس این پژوهش، به جز طرفداران محسن رضایی، سه گرایش فعال برای سه نامزد دیگر وجود داشته است.
در این پژوهش، ۳۰ صفحه فیس‌بوک که مربوط به هر کدام از این نامزد‌ها بود و مصاحبه آنلاین با ۱۲ نفر، و مواردی نظیر صفحه اختصاصی نامزد‌ها، عضویت در گروه‌ها مربوط به نامزد‌ها، عضویت در جنبش‌ها، اشتراک‌گذاشتن لینک‌ها، تصویر پروفایل‌ها، دیوارنوشته‌ها، کامنت گذاری‌ها بررسی شد.
نتیجه این مطالعه نشان داد که طرفداران محمود احمدی‌نژاد، از پرچم ایران به عنوان نماد خود استفاده می‌کردند و تصویر او را در پروفایل خود می‌گذاشتند و صفحه‌ای برای دوست‌دارنش نیز به وجود آوردند، اما در میان آنها جنبشی یافت نشد و آنها از سایر قابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده نکردند.
از طرف دیگر، کاربران طرفدار میرحسین موسوی از نمادهای سبز طرفدارانش استفاده می‌کردند، صفحه اختصاصی برای او و زهرا رهنورد، همسرش داشتند، گرو‌ها و عضویت‌هایی در جنبش‌ها ایجاد کردند و تصویر پروفایل خود را تغییر دادند، از لینک‌ها، کامنت‌ها و سایر قابلیت‌ها نیز بیشترین استفاده را بردند.
