دستاورد پژوهشی جدید نشان می‌دهد که یکی از راه‌های گسترش نوع‌دوستی مشاهده رفتار خوب دیگران است

دستاورد جدید علمی نشان می‌دهد که مشاهده رفتار خوب دیگران می‌تواند الهام‌بخش بوده و منجر به رفتار خوب در ما نیز شود.

مشاهده فردی که عملی نجیبانه انجام می‌دهد (به خصوص فردی که در حال کمک به دیگری است) غالبا در ما احساس خوبی ایجاد می‌کند، احساسی گنگ و گرم در قلبمان. این هیجان مثبت متعالی و الهام بخش که «تعالی» نامیده می‌شود می‌تواند در ما احساسی بسیار خوب ایجاد کند. اما آیا چنین احساسی کافی است که باعث شود ما دست به کارهای خوب بزنیم؟

براساس یافته‌های جدید که در مجله «علوم روان‌شناختی» منتشر شده‌است پاسخ به این پرسش «آری» است.

سیمون اشنال از دانشگاه کمبریج، جین راپر از دانشگاه پلای‌مات در بریتانیا و دانیل ام.تی.فسلر از دانشگاه لوس‌آنجلس کالیفرنیا روان‌شناسانی هستند که تاثیر «تعالی» روی رفتار انسان را در دو آزمایش مورد بررسی قرارداده‌اند.

آزمایش اول

در آزمایش اول داوطلبانی که در این مطالعه شرکت کرده‌بودند به تماشای برش‌های کوتاه از فیلم‌های تلویزیونی پرداختند. برخی افراد صرفا فیلم‌های کوتاه با موضوعات خنثی تماشا کردند که شامل فیلم‌های مستند در باره طبیعت بود. برخی نیز برش‌های کوتاه از فیلم‌های الهام‌بخش تماشا کردند مانند بخشی از نمایشی که نشان می‌داد چگونه موسیقیدان‌ها از پیش‌کسوتان و استادان خود تشکر می‌کنند. فیلم‌های اخیر به منظور ایجاد احساسات «تعالی» در افراد فراهم شده بود. سپس همه آزمودنی‌ها مقاله‌ای می‌خواندند که در آن توضیحاتی در باره آن‌چه تماشا کرده بودند داده شده‌بود.

وقتی به داوطلبان به خاطر شرکت در مطالعه پول پرداخت شد و رسید داده شد از آن ها خواسته شد که به این پرسش پاسخ دهند که آیا مایلند در یک مطالعه اضافی هم شرکت کنند.

یافته‌های آزمایش اول نشان داد که شرکت کنندگانی که برش‌های کوتاه فیلم‌های «متعالی» را تماشا کرده بودند برای مطالعه تحقیقاتی بعدی بیشتر از کسانی که فیلم خنثی دیده بودند داوطلب شدند. این یافته نشان می‌دهد که هیجان «تعالی» می‌تواند به ما انگیزه بیشتر در کمک به دیگران بدهد. اگرچه به طور قطع نمی‌توان مطمئن بود که آیا این افراد برای مطالعه بعدی یا کمک به فرد دیگر واقعا داوطلبانه عمل خواهند کرد یا خیر.

آزمایش دوم

محققان در این مرحله به آزمایش دوم پرداختند. این بار موضوع مورد مطالعه این بود که آیا «تعالی» می‌تواند منجر به رفتار کمک واقعی شود یا خیر.

در این آزمایش دانشجویان دانشگاه، داوطلبان شرکت در مطالعه بودند و شرکت در مطالعه بخشی از واحد درسی آن‌ها تلقی می‌‌شد.

داوطلبان در سه دسته متمایز به تماشای سه نوع متفاوت برش فیلم‌های کوتاه تلویزیونی پرداختند: یک برش کوتاه از فیلم خنثی، یک برش کوتاه از فیلم «متعالی» که پیشتر نیز استفاده شده بود و بالاخره یک برش کوتاه از فیلم خنده‌دار انگلیسی. هدف آن‌ها در مورد سوم صرفا ایجاد خنده بود.
پس از این‌که آزمودنی‌ها فیلم‌ها را تماشا کردند، دستیار تحقیق به آن‌ها وانمود کرد که در بازکردن پرونده رایانه ای که برای انجام آزمایش ضروری است دچار مشکلاتی شده است و نمی‌تواند به آزمایش ادامه دهد. او سپس به داوطلبان گفت که آن‌ها آزادند که بروند و به علت شرکت در آزمایش، امتیاز واحد درسی مورد نظر را گرفته‌اند. اما وقتی آن‌ها در حال ترک محل بودند از آن ها خواست که در صورتی که مایلند می‌توانند به پرسشنامه‌ای پاسخ دهند که برای یک مطالعه دیگر فراهم شده‌است. این درخواست بخشی از طرح اصلی آزمایش بود که آزمودنی‌ها از آن اطلاعی نداشتند. در واقع محقق درصدد آن بود که بداند افراد تا چه حد به این مطالعه اضافی کمک خواهند کرد.

محقق به داوطلبان گفت که پرسشنامه، خسته‌کننده است و آن‌ها می‌توانند هر زمان که مایل باشند تکمیل آن را متوقف کنند و محل را ترک نمایند.

نتایج خیلی برجسته بود. شرکت‌کنندگانی که برشی از فیلم‌های «متعالی» دیده‌بودند تقریبا دوبرابر دو گروه دیگر که فیلم‌های خنثی یا خنده‌دار دیده بودند وقت صرف کردند که به دستیار تحقیق کمک کنند.

این یافته هیجان انگیز نشان می‌دهد که احساس «تعالی» می‌تواند منجر به رفتار کمک‌کردن شود.

نویسندگان چنین نتیجه می‌گیرند که حتی مواجهه کوتاه با رفتار خوب اجتماعی از سوی دیگران هیجان «تعالی» را در افراد ایجاد می‌کند که باعث می‌شود رفتار «نوع‌دوستی» در آن‌ها برانگیخته شود. این امر بالقوه راهی را برای افزایش سطح عمومی رفتارهای مثبت اجتماعی در جامعه فراهم می‌کند.

به خصوص یافته اخیر از این زاویه حائز اهمیت است که با توجه به نفوذ رسانه‌ها در دنیای کنونی و گستردگی پوشش آن‌ها بر بخش‌های وسیع مردم، تلاش به منظور گسترش رفتارهای خوب و سودمند اجتماعی می‌تواند نتایج سودمند زیادی داشته‌باشد. بخشی از این تلاش می‌تواند ساخت و نمایش فیلم‌های با محتوای انسانی و متعالی باشد.

از طرف دیگر این پژوهش الهام بخش افراد و خانواده‌هایی است که می‌خواهند کودکانی همدل و دلسوز پرورش دهند، کودکان نوعدوستی که در آینده حاضرباشند به دیگران کمک کنند. به نظر می‌رسد نمایش فیلم‌های انسانی که دارای محتوای نوع‌دوستانه است و نیز نشان دادن صحنه‌های کمک مردم به دیگران درحوادث مختلف واقعی راه‌های مناسبی در این مسیر باشند.