شماری از فعالان ملی-مذهبی و نهضت آزادی در خارج از ایران با صدور بیانیه‌ای ضمن انتقاد از محمد خاتمی برای رای‌دادن در انتخابات مجلس نهم، از منتقدان او خواستند که در انتقاد از او جانب انصاف را رعایت کنند و «اندازه نگه دارند».
در این بیانیه که در وب سایت‌های مخالف دولت منتشر شده با «نمایشی و فرمایشی» خواندن انتخابات مجلس در ۱۲ اسفند، از این‌که رئیس جمهوری سابق ایران در آن رای داده ابراز تاسف شده است.
فعالان ملی مذهبی در عین حال تصریح کرده‌اند که «قدردان» زحمات محمد خاتمی مانند تلاش برای برقراری آزادی‌های نسبی سیاسی و فرهنگی در گذشته هستند.
آنها همچنین از منتقدان و هواداران خاتمی خواسته‌اند که از «افراط و تفریط» هنگام تحلیل این موضوع دوری کنند.
امضا کنندگان بیانیه با تحلیل روندی که منجر به رای‌دادن محمد خاتمی در این انتخابات شد، تصمیم این چهره عمده اصلاح‌طلب را «غیر منتظره» شمرده و آن را موجب «یاس، نومیدی و برانگیزنده خشم و پرخاش، به ویژه در میان نسل جوان حاضر در جنبش سبز» ارزیابی کرده‌اند.
در این بیانیه دلیل وارد بودن بخشی از انتقادات به محمد خاتمی به تغییر در مواضع او در یک سال گذشته مرتبط شده است.
به گفته این فعالان ملی مذهبی بعد از آن که محمد خاتمی برای حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات شرط گذاشت و در مقابل بیانیه‌های تحریم انتخابات گروه‌های اصلاح‌طلب و زندانیان سیاسی سکوت کرد، تصور موافقت خاتمی با این موضوع ایجاد شد.
در این بیانیه با انتقاد از رئیس جمهوری سابق ایران آمده است که از او به عنوان فردی که تصمیماتش مورد توجه جمع زیادی از شهروندان قرار دارد این انتظار وجود داشت که اگر نظری به جز این داشت تا قبل از انتخابات بیان می‌کرد.
محمد خاتمی از یک سال و چند ماه پیش شروطی را برای شرکت اصلاح طلبان در انتخابات مجلس نهم مطرح کرد که با واکنش تند حاکمیت مواجه شد.
آزادی زندانیان و ایجاد فضای آزاد برای همه احزاب و گروه‌ها از شروطی بود که آقای خاتمی تحقق آنها را لازمه حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس نهم اعلام کرده بود.
اما مقامات ارشد جمهوری اسلامی واکنشی به این اعلام شرایط نشان ندادند و اصلاح‌طلبان خارج از کشور اعلام کردند که انتخابات مجلس نهم را تحریم می‌کنند و اصلاح‌طلبان داخل ایران نیز گفتند که در انتخابات شرکت نمی‌کنند. تنها گروهی از اعضای فراکسیون اقلیت مجلس به صورت مستقل در انتخابات شرکت کردند که شماری از آنان رای نیاوردند.
فعالان ملی مذهبی در پایان بیانیه خود با دعوت دوباره از موافقان و مخالفان برای «حد نگه داشتن» تحلیل این رویداد سیاسی از محمد خاتمی هم درخواست کردند که برای طرح نظرات و مواضع خود نسبت به رویداد‌های آینده و توانمندی‌های متناسب با هر مواجهه سیاسی، پیش بینی واقع بینانه‌تری را لحاظ کند.
این بیانیه به امضای حسن یوسفی اشکوری، رضا علیجانی، عبدالعلی بازرگان، پروین بختیارنژاد، یاسر معصومی، محمد باقر تلغری‌زاده، سید کوهزاد اسماعیلی، مهدی اقدم، ایرج باقرزاده، فرزانه بذرپور، محمد برقعی، هوشنگ تبریزی، رضا جعفریان، رضا حاجی، محمد رهبر، علی سرداری، پیام سعیدی، لیلا شکوهی، محمد صابر، ارشاد علیجانی، احد فضیلی، آزاده فضیلی، هادی کحال‌زاده، علی کلایی، پروین کهزادی، الهه گلکار، پیمان ملاذ، مهدی ممکن، مجتبی نجفی، مهدی نوربخش و احمد هادوی رسیده است.
محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق ایران، در روز انتخابات مجلس نهم در یکی از حوزه‌های انتخابیه دماوند در نزدیکی تهران رای داد. این اقدام او برای گروه‌هایی از اصلاح‌طلبان و معترضان غیرمنتظره بود و خبرساز شد.
او سه روز بعد در ۱۵ اسفند، این اقدام خود را برخاسته از منش و بینش سیاسی و فکری خود بر شمرد.
رئیس بنیاد باران ۲۱ اسفند هم با تشریح دلایل شرکت خود در انتخابات مجلس گفت که همچنان باور دارد همبستگی ملی و مقابله با «توطئه‌های درونی و بیرونی» وقتی به دست می‌آید که حصرها و حبس‌ها پایان یابد و انتخابات سالم، مطلوب، آزاد و رقابتی برگزار شود.
او تحریم انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان را «توهم» خواند و گفت تصور می‌کند که با شرکت در انتخابات توطئه‌ای که مخالفان اصلاحات برای برخوردهای بیشتر با این جریان داشتند خنثی شده است.
آقای خاتمی در این جلسه گفت که اصلاح‌طلبان هیچگاه از اصول و موازین خود انحرافی نداشته و همواره خود را گروهی داخل نظام جمهوری اسلامی فرض کرده‌اند.
این رئیس دولت‌های هفتم و هشتم جمهوری اسلامی پیش‌تر در آخرین روزهای آذرماه گفته بود: اصلاح‌طلبان نمی توانند و نباید در انتخابات نامزد و فهرستی داشته باشند. البته این به معنای تحریم انتخابات نیست. دل‌بستگان به اصل انقلاب هیچ گاه انتخابات را تحریم نمی‌کنند.
نهمین دوره انتحابات مجلس، اولین انتخاباتی بود که پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ برگزار شد.
در اعتراض‌ها به نتایج انتخابات خرداد ۸۸، ده‌ها نفر کشته و شمار زیادی از فعالان سیاسی و اجتماعی و روزنامه‌نگاران بازداشت شدند. میرحسین موسوی و مهدی کروبی، از رهبران این اعتراض‌ها، از یک سال پیش در حصر خانگی هستند و راه تماسی با دیگران ندارند.
