داروهای ضدافسردگی اگرچه به طور کلی موثر هستند اما یافته‌های یک پژوهش نشان می‌دهد که تمام نشانه‌های بیماری را بهبود نمی‌بخشند.

یافته‌های این پژوهش که در شماره ماه آوریل «مجله داروشناسی روانی بالینی» منتشر شده نشان می‌دهد، با آنکه داروهای ضد افسردگی به طور کلی روی بیماران اثر مثبت دارد اما در مورد برخی نشانه‌های بیماری مانند اختلال خواب، احساس غمگینی و مشکلات مربوط به تمرکز چندان موثر نیست.

افسردگی یک بیماری روانی و احساس غمگینی عمیقی است که به خودی خود از بین نمی‌رود و معمولا با نشانه‌های دیگر بیماری همراه است.

نشانه‌های معمول افسردگی عبارت است از احساس غمگینی،‌ مشکلات خواب، تغییرات اشتها و وزن، فقدان علاقه به اموری که فرد پیشتر از آن‌ها لذت می‌برده و احساس بی‌‌قراری و نیز نشانه‌های جسمانی آزاردهنده مانند درد مزمن، مشکلات در توجه، تصمیم‌گیری و به یاد آوردن، احساس دائمی خستگی یا فقدان انرژی، احساس گناه، ناامیدی و بی‌ارزشی و فکر خودکشی یا مرگ.

به گزارش سازمان جهانی بهداشت پنج تا ۱۰ درصد جمعیت دنیا به بیماری افسردگی مبتلا هستند و ۸ تا ۲۰ درصد افراد در طول زندگی خود در معرض خطر این بیماری قرار دارند و احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان است.

مهم‌ترین درمان‌های افسردگی شامل داروهای ضد افسردگی، مشاوره روانی یا ترکیبی از این دو است.

داروهای ضد افسردگی برای بیشتر افراد افسرده تا حدود زیادی موثر است  به طوری که آمار نشان می‌دهد از هر ۱۰ نفر مصرف‌کننده این داروها شش نفر احساس بهتری پیدا می‌کنند اما بقیه باید داروهای مختلف را امتحان کنند تا موردی را بیابند که برای آن‌ها موثرتر باشد.

پژوهشگران پژوهش حاضر یافته‌های حاصل از بزرگ‌ترین ارزیابی داروهای درمان افسردگی عمده در آمریکا را که با مسئولیت انستیتوی ملی بهداشت روانی این کشور در سال ۲۰۰۷ به پایان رسید تحلیل کردند.

این ارزیابی روی بیش از چهارهزار فرد مبتلا به این بیماری و به مدت شش سال انجام شده و به مقایسه ۲۹۳ گزارش تحقیقاتی در باره اثرات داروهای ضد افسردگی پرداخته بود.

در نهایت یافته‌ها نشان داده بود که اطلاعات کافی درباره اثربخشی بیشتر یکی از داروها بر دیگری در درازمدت در دست نیست و حتی نمی‌توان گفت کدام‌ یک از نظر بهبود نشانه‌ها بهتر از دیگران هستند و یا کدامیک خطر خودکشی را افزایش می‌دهند.

نشانه‌ها باقی می‌مانتد

وقتی پژوهشگران مرکز پزشکی ساوت‌ وسترن دانشگاه تگزاس در آمریکا طی پژوهش حاضر،  داده‌های مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۰۷ را تحلیل کردند، یافته‌ها از باقی ماندن اثرات بیماری خبر داد.

بر اساس این یافته‌ها با وجود این‌که درمان ضد افسردگی به طور کلی موثر بوده اما همه بیماران پس از مصرف داروی ضد افسردگی گزارش کردند که ۳ تا ۱۳ نشانه بیماری آن‌ها باقی مانده و ۷۵ درصد آن‌ها هم گفتند که دست کم پنج نشانه یا بیشتر در آن‌ها از بین نرفته است.

پژوهشگران، نشانه‌های مقاوم بیماری در برابر ضد افسردگی‌ها  را شامل بی‌خوابی در میانه شب (۷۹ درصد)، احساس غمگینی (نزدیک به ۷۱ درصد)، و مشکلات مربوط به تمرکز و تصمیم‌گیری (نزدیک ۷۰ درصد) دانستند.

نزدیک به ۶۰ درصد افراد (دو برابر بیشتر از سایر نشانه‌ها) بی‌خوابی نسبتا شدید در میانه شب را گزارش کردند.

اما بنابر گزارش منتشر شده افکار خودکشی که یکی از نشانه‌های مهم و خطرناک بیماری افسردگی عمده است تقریبا در همه موارد پس از مصرف داروهای ضد افسردگی متوقف شده بود.

در پژوهش اولیه انستیتوی بهداشت روانی آمریکا نشان داده شده بود که تنها ۳۳ درصد شرکت‌ کنندگان در پژوهش پس از مصرف ۱۲ هفتگی متداول‌ترین داروهای ضد افسردگی یعنی «مهارکننده‌های انتخابی جذب مجدد سروتونین» (اس.اس.آر.آی) بهبود یافته بودند. پاسخ مثبت به درمان یا بهبودی به عنوان کاهش ۵۰ درصدی شدت افسردگی تعریف شده بود.

در پژوهش حاضر بررسی وضعیت دو هزار و ۸۷۶ شرکت‌کننده با متوسط سنی ۴۰ سال که ۶۶ درصد آن‌ها زن بودند و اس.اس.آر.آی را به مدت ۱۲ هفته مصرف کرده بودند حاکی از آن بود که ۱۵ درصد به درمان پاسخ مثبت نشان ندادند.

دکتر شاون مک‌کلین‌تاک، پروفسور همکار روان‌پزشکی در این مرکز و سرپرست پژوهش معتقد است: افرادی که نشانه‌های بیماری در آن‌ها از بین نمی‌رود به احتمال زیاد بهبود کامل پیدا نمی‌کنند و بنابراین لازم است داروهای ضدافسردگی ابداع شود که نشانه‌های دیگر افسردگی را کاهش دهد و به خصوص روی رابطه بین افسردگی و تمرکز کاوش کند.