ادامه آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های زاگرس، تخریب پارک ملی کویر و تخریب باغ گیاه‌شناسی نوشهر، آبان امسال را به یکی از بدترین‌ دوره‌ها برای محیط زیست ایران بدل کرد. محمد درویش به بررسی ابعاد این وقایع پرداخته است.

آبان 1389 بی‌شک یکی از سیاه‌ترین ایام برای طرفداران محیط زیست در ایران است؛ ماهی که همچنان در آن جنگل‌های بی‌نظیر بلوط در مریوان برای پانصد و بیست و نهمین بار در طول یک سال اخیر سوخت و هیچ نهاد مسئولی نخواست یا نتوانست دلایل این آتش‌سوزی پرتکرار را اعلام و یا آن را مهار کند.

ماهی که در آن، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پارک ملی کشور، یعنی پارک ملّی کویر هم به دست متولیانش در سازمان حفاظت محیط زیست (و برخلاف ماده 8 قانون به‌سازی و حفاظت محیط زیست) مورد تجاوزی آشکار قرار گرفت و اجازه اکتشاف و استخراج نفت به سرمایه‌گذار چینی در آن صادر شد؛ آن هم فقط برای 100 میلیون دلار. در حالی که  مردم اشتوتگارت بیش از یک سال است که در برابر اجرای یک پروژه 7 میلیارد یورویی موسوم به «اشتوتگارت 21» مقاومت می‌کنند، زیرا بیم آن دارند که با اجرای این پروژه، 300 اصله درخت نابود شود.

و غم‌انگیز‌تر و حیرت‌آورتر از همه آن که در هشتمین روز از آبان ماه 1389، دیرینه‌ترین باغ اکولوژی ایران و خاورمیانه در نوشهر به بهانه احداث جاده‌ کمربندی برای بندرگاه نوشهر مورد تجاوزی نفرت‌انگیز قرار گرفت و در کمتر از پنج ساعت، بیش از 50 هزار اصله نهال، درختچه و درخت دو تا 25 سال در محوطه‌ای به وسعت هشت هکتار تخریب شد؛ آن هم با مجوز فرماندار شهر.

باغ اکولوژی نوشهر را همواره با باغ فلورانس در ایتالیا و کیو در لندن مقایسه می‌کنند و از همین رو به عنوان یک میراث طبیعی ملی، دارای شماره ثبت 17795 در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور است، اما به جای آن که قدر چنین مجموعه‌های بی‌نظیری را بدانیم و آنها را از منظر توریسم علمی/ پژوهشی حرمت گذاریم، با دست خود، تیشه به ریشه این مزیت‌های ناهمتای وطن می‌زنیم، چرا؟

مگر ما چند پردیس دیگر در ایران داریم که دارای تنوع زیستی گیاهی به میزان 1400 گونه در سطحی به وسعت فقط 35 هکتار باشد؟

آیا واقعاً همه دلیل بن‌بست شهر نوشهر و گره‌های ترافیکی آن، باید به باغی با مساحت 35 هکتار ختم شود؟ آیا نمی‌شد با تخریب چند باب منزل مسکونی در محوطه‌ خانه‌های سازمانی بندرگاه نوشهر و پرداخت هزینه‌های آن، راهی خردمندانه‌تر و کم‌هزینه‌تر یافت؟

چگونه است که مسئولان سازمان بنادر و کشتیرانی نوشهر به خود حق می‌دهند که به زور و تهدید و به پشتوانه 200 نیروی گارد ویژه‌ خود بخشی از ثمره‌ پژوهشی بیش از نیم قرن تلاش دانشمندان و محققان ایرانی و بین‌المللی را ظرف چند ساعت نابود کنند؟ آیا اینگونه می‌خواهیم دانش‌بنیاد و دانایی‌محور حرکت کنیم و نشان دهیم که «پژوهش» برای‌مان مقدس و ارزشمند است؟

تا کی باید نشان دهیم که اصل 50 قانون اساسی برای ما صرفاً یک اصل ویترینی است و هرگز حاضر نیستیم از منافع اقتصادی بخشی و کوتاه مدت برای حفظ حیات اجتماعی رو به رشد مردم ایران بگذریم؟

یادمان باشد اگر این بار در برابر متجاوزان به باغ اکولوژی نوشهر کوتاه بیاییم و آنها را به مجازات نرسانیم؛ باید برای همیشه با خاطره‌ این پردیس‌های زیبا و پژوهش‌بنیاد در عرصه منابع طبیعی کشور خداحافظی کنیم.

فیلم تخریب باغ گیاه‌شناسی نوشهر