در این مقاله بهانه‌گیری کودکان و راه‌های پیشگیری و شیوه درست برخورد با آن بررسی می‌شود
بدخلقی و بهانه‌گیری کودکان، پاسخ هیجانی افراطی است که از سوی کودکان نسبت به ناکامی، شرایط توان‌فرسا، خشم، غم، حوادث غیرمنتظره یا صرفا مخالفت دیگران با امری بروز می‌کند.
این حالت در کودکان کوچک متداول است و معمولا از دوسالگی شروع می‌شود و در صورت عدم برخورد صحیح با آن سال‌ها ادامه می‌يابد.
البته بهانه‌گیری و بدخلقی در کودکان بزرگتر و نوجوانان هم وجود دارد، حتی افراد بالغ نیز گاه‌گاهی چنین می‌کنند اما این حالت در کودکان کوچک بیشتر معمول است.
تحقیقات نشان می‌دهد که تقریبا هشتاد درصد کودکان در فاصله دو تا چهار سالگی بهانه‌گیری و بدخلقی را کم‌وبیش تجربه می‌کنند. شروع آن در این سن غالبا ناشی از آن است که کودک قدرت کلامی کافی برای ابراز خواسته‌ها و تمایلات خود ندارد و یا تجربه کافی در درک هیجانات خود و بروز مناسب آن‌ها پیدا نکرده است.
کودکان معمولا در طی بدخلقی و بهانه‌گیری، فریاد می‌زنند، کتک می‌زنند، خود را به زمین می‌اندازند، نسبت به والدین یا خواهر یا برادر خود با خشونت رفتار می‌کنند، اشیاء را پرتاب می‌کنند، به وسایل خانه لگد می‌زنند و معمولا هم در آن لحظه به توضیح یا استدلال گوش نمی‌دهند.
اگرچه این حالات به طور معمول بیش از چند دقیقه به‌طول نمی‌انجامد اما در برخی از کودکان به خصوص کودکان بزرگتر زمان بیشتری به‌درازا می‌کشد.
نادیده‌گرفتن بهانه‌گیری؛ مهم ترین راه مقابله با آن
بیشتر کارشناسان و متخصصان کودک و فرزندپروری براین نظرند که تاجایی که امکان دارد این‌گونه رفتارها باید از سوی والدین نادیده گرفته شود. گاهی که بروز خشم کودک در حدی شدید است که امکان صدمه زدن به خود را دارد باید والدین به‌نرمی کودک را نگه‌دارند یا در مکان امنی قراردهند.
استمرار رفتار نادیده‌گرفتن از سوی والدین بروز آن را در کودکان به شدت کاهش می‌دهد، اما شرط آن مداومت والدین در این زمینه است.
درصورتی که تلاش والدین برای کاهش رفتارهای کج خلقی کودک به جایی نرسید یا این حالت کودک پس از چهارسالگی به شدت ادامه یافت والدین باید با پزشک کودک یا یک روان‌شناس تماس بگیرند تا به طور خاص توصیه‌هایی دریافت کنند.
اگرچه احساس خشم یا ناکامی در صورت بدخلقی کودک برای والدین دشوار است اما آن‌ها در صورتی که به کودک با خشم پاسخ دهند یا برعکس تسلیم او شده و به خواسته‌اش جامه عمل بپوشانند نه تنها به کودک خدمتی نکرده‌اند بلکه او را به ادامه رفتارش تشویق کرده‌اند.
شیوه‌های دیگر رویارویی با بهانه‌گیری کودکان
معمولا وقتی کودک کوچک‌تراست والدین بیشتر می‌توانند رفتار او را به‌خصوص اگر در خلوت خانه هستند نادیده بگیرند، اما در میان جمع، در مهمانی‌ها، در خیابان یا در رستوران نمی‌توان رفتار کودک را نادیده گرفت و باید در برابر آن واکنش مناسب نشان داد. شیوه‌هایی وجود دارند که می‌توان با بهانه‌گیری و بروز خشم کودک در مجامع عمومی مقابله درست کرد.
به محض این‌که در یک مهمانی احساس کردید که بهانه‌گیری کودک در حال آغاز است به او هشدار سخت دهید. بگذارید بداند که در صورتی که بهانه‌گیری کند شما به همراه او مهمانی را ترک خواهید کرد. اگر به او چنین هشداری دادید باید آماده باشید که براساس آن عمل کنید. در غیراین صورت او این رفتار نادرست را ترک نخواهد کرد.
اگر فرزند شما در داخل رستوران یا جایی شروع به بدخلقی کرد که شما نمی‌توانستید آنجا را ترک کنید، برای چند دقیقه او را به اتومبیل برگردانید و به او بفهمانید که رفتارش قابل قبول نیست و باید آنجا بماند تا کاملا آرام شود. در این شرایط از او بخواهید کمربندش را ببندد و در جای خود بنشیند و شما خارج از اتومبیل منتظر شوید. وقتی او آرام شد برایش به نرمی توضیح دهید که رفتار او قابل قبول نبوده و حالا فرصت دارد آن را جبران کند.
معمولا بهانه‌گیری و کج خلقی کودکان به هنگام بازی با سایر کودکان در خانه شما یا دیگران رخ می‌دهد. در چنین شرایطی می‌توان کودک را برای چند دقیقه به اتاق دیگر برد و از او خواست تا آرام گیرد و دوباره به گروه برگردد. اگر این نحوه برخورد اثر نکرد باید از صاحب‌خانه عذرخواهی کنید و مهمانی را ترک کنید.
در صورتی‌که کودک در موقعیتی که در آن کج‌خلقی نشان داده باقی بماند و به بازی ادامه دهد، هرگز نمی‌آموزد که خشم خود را کنترل کند.
پیشگیری از بهانه‌گیری و کج‌خلقی کودکان
پیشگیری از بروز کج‌خلقی و بهانه‌گیری کودکان نیز نکته مهمی است. معمولا بهانه‌گیری کودکان به هنگام خستگی یا گرسنگی ایجاد می‌شود. پس هنگام خروج از خانه همراه با کودک دو یا سه ساله خود به زمان خوردن و خوابیدن روزانه او کاملا توجه داشته باشید.
به همین منظور باید چند اسباب‌بازی ساده و خوراکی و نوشیدنی به همراه داشته باشید. ضمنا سعی کنید پیش از آغاز بهانه‌گیری کودک به دلیل خستگی و نیاز به خواب به سوی خانه حرکت کنید. اگر قصد خرید کردن دارید زمانی را انتخاب کنید که برای کودک از نظر خوابش مناسب باشد. معمولا کودکان پس از خواب نیمروز یا خواب کافی شبانه بیشتر با بزرگ‌ترها همکاری می‌کنند و خوش‌خلق‌تر هستند.
بهانه‌گیری بخشی طبیعی در زندگی یک کودک دو یا سه‌ساله است. اما برخی از مردم به این نکته توجه ندارند و گاهی والدین کودک را سرزنش می‌کنند. از این موضوع دلگیر نشوید. غالبا افراد بالغی که شما را به خاطر رفتار کودک ملامت می کنند فرزندی ندارند و این موضوع را درک نمی‌کنند. اما آن‌ها نیز دیر یا زود با داشتن فرزند خواهند فهمید که همه این رفتارها بخشی از مشکلات دوسالگی کودکان است.
