نویسنده یادداشت بر این باور است که اولویت نخست آیت‌الله خامنه‌ای در مقطع کنونی، کاستن از اختلاف درونی اصولگرایان و به پایان بردن دوره ریاست جمهوی احمدی‌نژاد است که همه آن در گرو آینده اقتصادی و اجتماعی کشور است.

توان آیت‌الله خامنه‌ای برای کاستن از برخوردهای درونی جبهه اصولگرایان و شانس احمدی‌نژاد برای تمام کردن دوره ریاست جمهوری به آینده عمیق اقتصادی و اجتماعی در کشور بستگی دارد که به نظر نمی‌رسد که این آینده لزوما در چارچوب اراده حکومت عمل کند.

حکومت ایران هر چند از لحاظ امنیتی بر مخالفان خود غلبه کرده، اما کمتر می‌توان حس کرد که وضعیت باثباتی در کشور ایجاد شده است.

با این که موج اعتراض خیابانی در ایران فروکش کرده و درگیری‌های سیاسی در این روزها با روزهای مشابه پارسال قابل مقایسه نیست، اما وضعیت غریبی حاکم است که بیشتر به آرامش پیش از طوفان می‌ماند.

فضای سیاسی ایران در برهه فعلی از سه عامل مهم متاثر است که در شکل‌گیری و جهت روندهای سیاسی اثر دارد: عمیق شدن شکاف درونی اصولگرایان، ناکارآمدی دولت احمدی‌نژاد برای حل مشکلات اقتصادی-اجتماعی و در کنار این دو مساله مهم، عامل خارجی به نام «تحریم‌های غرب» که فشار آن بیش از گذشته حس می‌شود.

مجلس اصولگرا و رویارویی با احمدی‌نژاد

در هفته‌های اخیر، افزایش شکاف و تنش میان اصولگرایان که در اختلاف شدید مجلس شورای اسلامی تحت کنترل اصولگراها و دولت احمدی نژاد بروز کرده است، دلمشغولی عمده رهبری و جریان حاکم بوده است.

مدت‌ها است که مجلس و دولت بر سر موضوع هدفمند کردن یارانه ها و عدم تمکین دولت به مصوبات مجلس دچار اختلاف نظر شدید هستند.

علی لاریجانی، رئیس مجلس که از رقیب‌های سیاسی اصولگرای محمود احمدی‌نژاد به شمار می‌رود، وی را به دخالت در وظایف قوای دیگر کشور و بی‌توجهی به مصوبات مجلس متهم کرده است.

در مقابل، طرفداران احمدی نژاد می‌خواهند علی لاریجانی از ریاست مجلس پایین بیاورند و وی را به تکروی و ناهماهنگی با اصولگرایان مجلس متهم می‌کنند.

این جدال که ماه‌ها در جریان است، ظاهرا بر سر موضوع «هدفمند کردن یارانه‌ها» و نارضایتی دولت احمدی‌نژاد از تصویب مبلغ در آمدی درخواست شده از آن به نقطه انفجار رسیده است.

دولت احمدی‌نژاد اصرار دارد که تصویب درآمد 20 میلیاردی از محل هدفمند کردن یارانه‌ها، تنها نیمی از آن چیزی است توقع تصویب آن را داشته است.

در همین گیرودار بود که علی مطهری، از چهره های مهم اصولگرا و نزدیک به علی لاریجانی، در نطق پیش از دستور خود، حمله شدیدی به اصولگرایان طرفدار دولت نمود که بخشی از دعوای پشت پرده میان گروه های اصولگرا را از پس پرده برون انداخت.

ورود رهبری به جدال

این وضعیت به یقین باعث نگرانی آیت‌الله خامنه‌ای شده که به تازگی به جناح‌های سیاسی و اصولگرایان هشدار داده است که از دعوا و دامن زدن به اختلافات سیاسی پرهیز کنند، چرا که به گفته وی، تنها دشمنان از آن سود خواهند برد.

همچنین آیت‌الله خامنه‌ای، دولت و مجلس را به همکاری دعوت کرده است و از مجلس خواسته تا به تحقق برنامه های دولت کمک کرده و دولت نیز به قوانین کشور احترام بگذارد.

ورود آیت‌الله خامنه‌ای به کشمکش‌های جاری در اردوگاه اصولگرایان و دعوای مجلس و دولت نشان می‌دهد که رایزنی‌ها و فشارهای پشت پرده برای مصالحه میان اصولگرایان بی فایده بوده است.

رهبری ناچار شده که موضع‌گیری علنی کند تا به این ترتیب سقفی برای جدال جاری تعیین کند.

آیت‌الله خامنه‌ای با قدرت هر چه تمام از محمود احمدی‌نژاد و برنامه‌های دولت دهم پشتیبانی می‌کند، به نحوی که بسیاری معتقدند در صورت حذف حمایت‌ها، دولت توسط مجلس و نمایندگان اصولگرایی چون علی مطهری ساقط خواهد شد.

دشواری‌های یک رهبر

با این همه، به نظر می‌رسد که گزینه‌های پیش روی آیت‌الله خامنه‌ای برای جلوگیری از خطرناک شدن تضاد و کشمکش میان اصولگرایان چندان زیاد نباشد.

با وجود دعوت‌های علنی و نصیحت‌های پشت پرده، روابط دولت و مجلس اصولگرا به مرحله‌ای رسیده است که به گفته یک نماینده مجلس، ارتباط این دو نهاد قطع شده و مجلس موارد خلاف قانون در مصوبات دولت را از طریق سایت دولت و روزنامه رسمی پیگیری می‌کند.

از سوی دیگر، وضعیت اقتصادی کشور در مرحله خطرناکی است که بخش مهمی ار آن ناشی از بی‌تدبیری دولت‌های نهم و دهم و سیاست‌های غیرکارشناسی تیم احمدی نژاد در داخل و خارج است.

با توجه به عجله و پافشاری دولت برای اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها آن طور که خودش می‌خواهد، وضعیت شکننده موجود می‌تواند بحرانی شود.

نیاز چندانی نیست تا به فهرست بلند مشکلات و بحران‌های اقتصاد ایران اعم از مسائل کارگری تا ورشکستگی صنایع بپردازیم. کافی است روی همین هدفمند کردن یارانه‌های متمرکز شویم تا به تعبیر یکی از چهره‌های اصولگرای مخالف دولت که آن را «بمب ساعتی» خوانده است، پی ببریم.

اگر ناتوانی دولت احمدی‌نژاد در سامان دادن به وضع زندگی مردم و اقتصاد کشور و برداشتن یارانه کالاهای اساسی زمینه ساز ایجاد تنش‌های اجتماعی از نوع شورش‌های شهری شود، بعید است میانجی‌گری آیت‌الله خامنه‌ای بتواند باز هم اثر کند.

بزرگ‌ترین دغدغه و دل مشغولی آیت‌الله خامنه‌ای در این مرحله، بیش از آن که موضوع مهار جنبش سبز و حرکت رهبران آن باشد، «عبور دولت از بحران اقتصادی» و تنش‌های فزاینده با اصولگرایان است.

اصولگرایان و آیت‌الله خامنه‌ای تا همین حالا هم هزینه سنگینی برای ریاست جمهوری احمدی‌نژاد پرداخته‌اند.

طبیعتا در مقطع کنونی، رهبری سعی خواهد کرد از یک‌سو از تشدید برخوردارها میان اصولگرایان جلوگیری کند و از سوی دیگر، مجلس و نهادهای حکومتی را به همراهی بیشتر با دولت تشویق یا وادار کند.

همه برای این که ابعاد سقوط دولت یا ناچار شدن احمدی‌نژاد به کناره‌گیری بسیار فراتر از خود دولت است و دامان مشروعیت و اعتبار رهبری را نیز خواهد گرفت.

عبور احمدی‌نژاد از موانع کنونی و پایان دوره چهار سال دوم ریاست جمهوری وی، اولویت کارهای رهبری در مقطع کنونی است که مسائل دیگر کشور در زیر آن تعریف می‌شود.

اما مسیری که دولت دهم در پیش روی خود دارد، بسیار دشوار و با تندبادهای اقتصادی و اجتماعی بسیاری همراه است.

توان آیت‌الله خامنه‌ای برای کاستن از برخوردهای درونی جبهه اصولگرایان و شانس احمدی‌نژاد برای تمام کردن دوره ریاست جمهوری به آینده عمیق اقتصادی و اجتماعی در کشور بستگی دارد که به نظر نمی‌رسد که این آینده لزوما در چارچوب اراده و اوامر حکومتی عمل نمایند.