رضا مریدی، تنها نماینده ایرانی‌کانادایی پارلمان استانی اونتاریو کاناداست که در انتخابات پنج‌شنبه ۶ اکتبر این پارلمان نامزد شده تا اگر رای آورد، همچنان روی این صندلی باقی بماند. این سیاستمدار ایرانی‌کانادایی در گفت‌وگو با مردمک، درباره فعالیت سیاسی خود و همچنین جایگاه جامعه ایرانی در کانادا سخن گفته است.
از دبیرستان البرز تا ساختمان ریچموندهیل پارلمان استانی اونتاریو در آمریکای شمالی، شاید فقط یک «انگیزه» فاصله باشد؛ انگیزه رضا مریدی برای آن‌که «صدای ایرانیان کانادا» باشد.
پس از ۱۷ سال زندگی و کار در کشور کانادا، آن‌چه «سکوت» جامعه ایرانی مقیم این کشور می‌خواند، انگیزه‌ای شد تا این مهاجر ایرانی در کنار کار علمی و دانشگاهی سیاست را نیز در پیش گیرد و به گفته خودش صدای ایرانیان در کانادا باشد.
آقای مریدی از دبیرستان البرز تهران فارغ‌التحصیل شده و لیسانس و فوق لیسانس فیزیک را از دانشگاه تهران گرفته است. سکوی بعدی او دانشگاه برونل لندن و دکترای تکنولوژی بوده است.
تدریس در دانشگاه فرح پهلوی (الزهرای فعلی)، اولین رئیس کتابخانه مرکزی و دانشکده علوم و اولین رئیس گروه فیزیک دانشگاه الزهرا، تدریس در دانشگاه ملی ایران (دانشگاه شهید بهشتی فعلی)، تدریس در مدارس عالی کاشان، اراک، پارس و هواپیمایی کشوری ایران، استاد دانشگاه فیجی در کشور فیجی، ۱۷ سال سابقه کار و برخورداری از سمت دانشمند ارشد در موسسه حفاظت در برابر اشعه اتمی کانادا، ۴ سال نمایندگی حزب لیبرال در پارلمان کانادا از منطقه ریچموند هیل اونتاریو، معاونت پارلمانی وزارت دانشگاه و وزارت پژوهش‌های علمی، عضویت در شورای عالی مدیرت کالج سلطنتی دندانپزشکان اونتاریو و عضویت در شورای مشورتی دانشگاه رایرسون از فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این ایرانی زاده ارومیه است.
او از حامیان جدی «مشارکت اجتماعی» است و از سال‌ها پیش با ورود به کانادا در جمع ایرانیان حضور فعالانه‌ای داشته است. برخی از ایرانیان ساکن تورنتو او را با مراسم بزرگداشت ایرانیان سر‌شناس ساکن کانادا به یاد می‌آورند، برخی او را از زمان برگزیده‌شدن‌اش به نمایندگی در پارلمان اونتاریو از منطقه ریچموند هیل در سال ۲۰۰۷ (۱۳۸۶ شمسی) را شناخته‌اند، و اگر باز هم تا اینجا کسی او را نشناخته بود، فعالیت‌های دیگرش همچون رسمی‌کردن مراسم نوروز و همین‌طور روز جهانی زبان مادری در کانادا و ثبت خیابانی به نام یک ایرانی در تورنتو، او را به اغلب ایرانیان مقیم کانادا معرفی کرده است.
آقای مریدی پنج‌شنبه ۶ اکتبر (۱۳ مهر) برای بار دوم شانس خود را برای نمایندگی در پارلمان اونتاریو می‌آزماید تا باز هم تنها ایرانی‌کانادایی این مجلس استانی باشد. او به عنوان نماینده حزب لیبرال استان اونتاریو در این انتخابات نامزد شده است.
کشور کانادا سه پارلمان در سطح فدرال، استانی و منطقه‌ای دارد که هر یک متولی تصمیم‌گیری در امور مربوط به خود هستند.
نگاهی به وضعیت جامعه ایرانیان در کانادا، بهانه مردمک بود که با رضا مریدی به گفت‌وگو بنشیند.
***
مردمک: ایرانی‌های ساکن کانادا چه‌قدر این کشور را به عنوان کشور دوم خود قبول کرده‌اند؟
رضا مریدی: ایرانی‌ها بعد از انقلاب سال ۵۷، شروع به مهاجرت دسته‌جمعی به کشورهایی مثل کانادا کردند و به تدریج جمعیت آن‌ها زیاد شد. شاید الان نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر ایرانی در کانادا زندگی می‌کنند که از این تعداد جمعیتی نزدیک به ۱۴۰ هزار نفر از آن‌ها در استان اونتاریو و ۱۲۰ هزار نفر از آن‌ها در کلان‌شهر تورنتو زندگی می‌کنند.
اوایل که ایرانیان به کانادا وارد شدند تلاش داشتند زندگی خود را روبه‌راه کنند و تلاش چندانی برای مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی در کانادا انجام ندادند. ولی به‌تدریج و طی سی سال گذشته که افراد بیشتری به کانادا مهاجرت کردند، جامعه ایرانی تلاش داشت بیشتر در مسایل سیاسی و اجتماعی این کشور مشارکت داشته باشد که این افراد گروه بزرگی را شامل نمی‌شد. به این معنا که بیشتر ایرانی‌ها احساس نمی‌کردند که کانادایی هستند و باید وظایف سیاسی و اجتماعی خود را به عنوان یک کانادایی ادا کنند.
یعنی چه‌طور وظایفی؟
وظیفه کانادایی‌بودن این است که در مسائل سیاسی و اجتماعی شهر، کشور و استان خود به نحوی سهیم بوده و نقش ایفا کنند و حتی کوچک‌ترین نقش یا وظیفه این است که در انتخابات شرکت کنند.
نقش خودتان را در بالا رفتن حس اعتماد به نفس جامعه ایرانی در کانادا چه‌طور برآورد می‌کنید؟
حضور من در پارلمان اونتاریو موجب تشویق جامعه ایرانی و بالا بردن حس اعتماد به نفس آن‌ها و تشویق برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی در کانادا شد و بیش از پیش احساس کانادایی‌بودن نسبت به گذشته را در ایرانی‌ها تقویت کرد.
فکر می‌کنم من هم سهمی کوچک در این حرکت داشته‌ام ولی کل این حرکت در جامعه ایرانی به وجود آمده است. نه تنها در جامعه ایرانی بلکه در میان قشر سیاسی جامعه کانادایی مثل نخست وزیر، نمایندگان پارلمان، وزرای دولت فدرال و دولت استان اونتاریو که شناخت کافی از جامعه ایرانی نداشتند، اکنون شناخت جدیدی نسبت به ایرانیان پیدا شده است.
پیش‌تر این افراد تنها می‌دانستند ایرانی‌ها هم به عنوان بخشی از جامعه مهاجر در این کشور هستند ولی با ورود من به پارلمان و حضور ایرانی‌ها در انتخابات ما توانستیم جامعه ایرانی را به عنوان یک جامعه فعال، متحرک و قوی به رجال سیاسی کانادا نشان دهیم، جامعه‌ای با فرهنگی بسیار غنی و قدیمی. ما در واقع با یک تیر دو نشان زدیم هم در جامعه خودمان حرکتی به وجود آوردیم و هم در میان قشر روشنفکر و تحصیلکرده و سیاست‌مداران کانادا جامعه ایرانی را آن‌طور که شایسته است شناساندیم.
ولی همچنان گروه‌های مختلف ایرانی از بی‌توجهی دولت فدرال کانادا به جامعه ایرانی گلایه دارند و برخی معتقدند دولت کانادا به جامعه ایرانی همچون دیگر مردمی که در این کشور ساکن هستند بها نمی‌دهد.
در ارتباط با دولت فدرال کانادا این نکته شاید تا حدی درست باشد، ولی در ارتباط با دولت اونتاریو به دو مثال زیر اشاره می‌کنم؛ در تابستان اخیر در جشنی متعلق به ایرانی‌ها به نام تیرگان دولت اونتاریو کمک مالی چشمگیری به برگزارکنندگان این جشن کرد یا به بنیاد‌های مختلف ایرانی کمک‌های مالی بسیاری از سوی دولت تعلق می‌گیرد. مثلا به بنیادی با نام پریا در تورنتو طی یک سال گذشته نزدیک به ۸۴۰ هزار دلار کمک مالی شده است. به تازگی دولت کانادا ۴۴۰ هزار دلار بودجه به این بنیاد ایرانی برای راه اندازی و تعمیر ساختمانی که این بنیاد به عنوان مجمع ایرانیان خریداری کرده بود اختصاص داد. این‌ها نشانه‌های بارزی است که در یان چند سال اخیر توجه دولت اونتاریو نسبت به جامعه ایرانی به میزان زیادی بیشتر شده است.
پس نارضایتی بخشی از جامعه ایرانی از دولت کانادا و ادعای اینکه تبعیض بین ایرانی‌ها و سایر مهاجران صورت می‌گیرد از کجا می‌آید؟
بخشی از مشکلات از خود مردم ناشی می‌شود. موسسات ایرانی خودشان بعد از تاسیس با مشکلات اداری بسیار زیادی مواجه هستند دچار ناهماهنگی و بی‌برنامگی در درون می‌شوند. دلیل دیگر نوپا بودن این موسسات و جامعه ایرانی است که زمان می‌برد تا دولت کانادا شناخت کافی از آن‌ها پیدا کند. البته حضور نداشتن حداقل یک ایرانی در پارلمان فدرال کانادا یکی دیگر از کمبود‌های جامعه ایرانی است که به این عدم شناخت کمک می‌کند.
در حال حاضر چند انجمن و موسسه ایرانی در تورنتو مشغول فعالیت هستند؟
حدود ۳۰ سازمان ایرانی در حال حاضر تاسیس شده‌اند. انجمن ایرانیان، انجمن معلمان، وکلا، مهندسان، دندانپزشکان و پزشکان، ساختمان‌سازان، انجمن کمک به جوانان و سازمان زنان ایرانی اونتاریو که از قدیمی‌ترین و معتبر‌ترین سازمان‌های ایرانی در تورنتو است. افسران پلیس ایرانی که حدود ۵۰ نفر در اونتاریو هستند نیز در اینجا انجمن خودشان را دارند.
ایرانی‌های مقیم کانادا بیشتر با چه مشکلاتی مواجه‌اند؟ یا چه مشکلاتی را با شما مطرح می‌کنند؟
جامعه ایرانی در کانادا راه خود را پیدا کرده و یکی از جوامع موفق در این کشور جامعه ایرانی است. ولی در کل مشکلاتی هم وجود دارد مثل کاریابی.
البته عمده مشکل ایرانی‌ها دریافت ویزا برای خانواده‌های آنان است که طی جلساتی با وزیر مهاجرت کانادا این مشکل تا حدودی رفع شده است. همان طور که می‌دانید ویزا حق اتباع خارجی نیست و لطفی است که دولت‌ها به اتباع خارجی می‌کنند و به آن‌ها ویزا می‌دهند. بنا بر این دولت کانادا بر اساس قوانین بین‌المللی می‌تواند به اتباع خارجی ویزا ندهد ضمن اینکه رابطه‌اش با دولت ایران اصلا رابطه خوبی نیست و از نظر دیپلماتیک در پائین‌ترین سطح است.
ولی من بار‌ها از دولت فدرال خواسته‌ام که برای کمک به ایرانی‌کانادایی‌ها باید ضوابط سرد دیپلماتیک بین ایران و کانادا را در این مورد کنار بگذارد.
به غیر از این مشکلات جامعه ایرانی از نوع مشکلات عادی مردم دیگر جوامع است. ایرانی‌ها به طور کلی مردمی هستند که خیلی سریع خودشان را با محیط وفق می‌دهند.
نگاه مردم دیگر جوامع در کانادا نسبت به جامعه ایرانی چگونه است؟ آیا ایرانی‌های موفق توانسته‌اند مردم ایران را به خوبی به جامعه کانادایی بشناسانند؟
پس از انقلاب سال ۵۷ و اوائل مهاجرت دسته‌جمعی ایرانیان به کشورهای دیگر با توجه به عملکرد نامطلوب رژیم جمهوری اسلامی، وجهه ایران و ایرانی در جهان خیلی پائین آمد ولی خوشبختانه ایرانیان مقیم خارج از ایران توانستند با کوشش‌های خود چهره واقعی ایران، فرهنگ و تمدن غنی ایران و ایرانی را دوباره در ذهن جهانیان زنده کنند.
امروزه مردم دنیا به خوبی بین عملکرد رژیم جمهوری اسلامی ایران و فرهنگ و انسانیت مردم ایران تمایز قائل می‌شوند و اعمال غیر انسانی و نادرست رژیم جمهوری اسلامی را به حساب ایرانیان نمی‌گذارند. به عقیده من طی سال‌های گذشته جامعه ایرانی ساکن کشورهای غربی با موفقیت‌ها و تلاش‌های خود تصویر درستی از جامعه ایرانی ارائه داده است. جامعه ایرانی مقیم کانادا شامل همین قاعده شده است.
آیا پائین بودن سطح روابط دیپلماتیک دولت کانادا با دولت ایران در نگاه دولت کانادا به ایرانیان مقیم این کشور یا حتی در روابط با شما به عنوان یک ایرانی تاثیر منفی داشته است؟
این اتفاقات هیچ تاثیری بر روند کاری من و زندگی سایر ایرانیان مقیم کانادا نداشته است. گرچه در یک سال گذشته به علت مشکلات سیاسی که دولت ایران در سطح جهانی ایجاد کرده است برخی از کسبه و تجار ایرانی با مشکلات جدی در امور بانکی مواحهه بوده‌اند ولی تاثیر دیگری نداشته است.
البته اگر یک رژیم دموکراتیک در ایران در رأس کار قرار داشت طبیعتا جامعه ایرانی مقیم کانادا و شخص من خیلی زیاد می‌توانستیم به زادگاه‌مان خدمت کنیم همانطور که مردم کشورهای دیگر در کانادا به زادگاه‌شان خدمت می‌کنند. ولی به دلیل سرکار بودن رژیم غیرمردمی در ایران ما نمی‌توانیم هیچ کاری برای کشورمان انجام دهیم. در عین حال دولت کانادا همیشه در مورد مسائل حقوق بشری با مردم ایران همدرد بوده و اعلام همدردی کرده است.
وضعیت پناهنده‌های ایرانی در کانادا به چه صورت است؟
پناهنده‌ها به محض ورود به خاک کانادا و اعلام پناهندگی از همه حقوق زندگی در این کشور برخوردارند و من طی سال‌های فعالیتم در اینجا با مورد خاصی برخورد نکرده‌ام و پناهنده‌ای برای ابراز مشکل خود به من مراجعه نکرده است.
تعداد پناهنده‌های ایرانی افزایش پیدا کرده یا تغییر خاصی نداشته است؟ آیا آماری در اختیار دارید که نشان دهنده تعداد آن‌ها باشد؟
بعد از انتخابات تقلبی سال ۱۳۸۸ در ایران میزان پناهنده ایرانی بسیار بیشتر از سابق شد ولی متاسفانه من آماری از تعداد آن‌ها ندارم که در اختیار شما قرار دهم.
اولین بار چه زمانی احساس کردید کانادایی شده‌اید؟
۱۸ سال پیش زمانی که در یکی از سخنرانی‌ها به صورت ناخودآگاه گفتم «من به عنوان یک کانادایی معتقدم...» فهمیدم کاملا احساس می‌کنم که کانادایی هستم.
همیشه به ایرانی‌ها می‌گویم شما کمتر از اروپایی‌هایی که با زندگی در کانادا خودشان را یک کانادایی می‌دانند نیستید و شما هم به همان اندازه کانادایی هستید. ولی متاسفانه برخی از ایرانی‌ها هنوز در گذشته‌ها گیر کرده‌اند. همه ما ایرانی هستیم.
ایرانی‌بودن را از ما نمی‌گیرند ولی کانادایی‌بودن را ما باید کسب کنیم. باید کوشش کنیم که کانادایی بشویم. ما ایرانی زاده می‌شویم ولی کانادایی‌بودن اکتسابی است و فقط با داشتن پاسپورت کانادایی نمی‌توان کانادایی شد. با فعال بودن در کارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌توان کانادایی شد.
ایرانی‌ها چه‌قدر در «کانادایی‌شدن» موفق بوده‌اند؟
عده‌ای از مهاجران از ملیت‌های گوناگون علی رغم زندگی در اینجا زبان انگلیسی یاد نمی‌گیرند و فعالیت اجتماعی ندارند این افراد تنها با جامعه هم زبان خودشان فعالیت اجتماعی دارند و در میان دوستان یا اقوامی که اینجا دارند رفت و آمد می‌کنند بنا بر این این افراد به همان شکلی که آمده‌اند باقی می‌مانند و با جامعه بزرگ‌تر کانادایی ارتباط برقرار نمی‌کنند.
در مقابل عده‌ای هم هستند که ضمن حفظ هویت خودشان، هویت کانادایی هم به خودشان می‌گیرند. ایرانیان به طور کل در جامعه کانادایی به خوبی جذب می‌شوند ضمن اینکه اصالت خود را هم حفظ می‌کنند البته تعداد کمی از آن‌ها هم هستند که به جهاتی نتوانسته‌اند در جامعه بزرگ‌تر کانادایی جذب شوند.
