مقامات قضائی و همچنین متهمان پرونده اختلاس، محمودرضا خاوری را تهدید کرده‌اند که اگر به ایران باز نگردد، اتهاماتی متوجه او می‌شود. در همین حال به نظر می‌رسد این مدیرعامل مستعفی بانک ملی در دل همسایگان هم‌وطن خود در تورنتو هم جایی ندارد.

اما در حالی که اقامت آقای خاوری، مدیرعامل مستعفی بانک ملی، در تورنتو با واکنش منفی ایرانی‌کانادایی‌ها پاسخ گرفته، خبرهایی هم درباره اقامت برادر متهم اصلی پرونده اختلاس در این کشور منتشر شده است.

روزنامه گلوب‌اند میل امروز دوشنبه ۳۱ اکتبر (۹ آبان) در خبری نوشته است که مهرگان امیرخسروی، یکی از برادران متعدد مدیر شرکت سرمایه‌گذاری امیر منصور آریا، یکی دو ماه پیش از انتشار گزارش‌ها درباره اختلاس سه هزار میلیارد تومانی در ایران، در مونترآل اقامت کرده است.

سخنگوی قوه قضائیه ایران هفته پیش مدیر شرکت آریا را متهم ردیف اول این پرونده خواند.

محمدعلی عبدالله‌زاده، برادر همسر آقای امیر خسروی، در این باره گفته است که فرزندان این دو از پیش در مونترآل کانادا مشغول تحصیل بوده‌اند.

این روزنامه کانادایی پر فروش همچنین نوشته است که هیوا، دختر آقای امیرخسروی، یک خانه ویلایی بزرگ یک میلیون دلاری در شهر «دالار دزو مو» در مونترآل کانادا خریده است.

گلوب‌اند میل نوشته است که دیروز یک‌شنبه مردی با لباس اداری در پاسخ به خبرنگاران، در این خانه را باز کرده و تایید کرده است که مهرگان امیرخسروی است. او صرفا گفته که سه ماه پیش به کانادا آمده و توضیح بیشتری نداده است.

آقای امیرخسروی تاکنون صرفا به خاطر نسبت برادری مورد توجه قرار گرفته و هیچ حرف و خبری درباره دست‌داشتن او در اختلاس کلان بانکی نیست.

گروهی از ایرانیان مقیم کانادا در نامه‌ای اعتراضی خطاب به وزیر مهاجرت این کشور، خواستار بررسی وضعیت اقامت محمودرضا خاوری در کانادا شده‌اند. در همین حال چند تن از ایرانیان مقیم تورنتو در گفت‌وگو با مردمک، درباره تاثیر آقای خاوری بر چهره جامعه ایرانیان کانادا ابراز نگرانی کرده‌اند.

با اعلام حضور محمودرضا خاوری تعدادی از ایرانیان ساکن تورنتو در نامه‌ای به وزیر مهاجرت کانادا خواستار بررسی وضعیت اقامت مدیرعامل مستعفی بانک ملی در رابطه با پرونده ۳ هزار میلیارد تومانی شدند.

امضاءکنندگان این نامه که اغلب از چهره‌های فعال و شناخته‌شده جامعه ایرانی در کانادا هستند، با یادآوری این‌که که طبق قوانین اقامت کشور کانادا فردی که سه سال متوالی در این کشور ساکن باشد مقیم و شهروند کانادایی محسوب می‌شود و محمودرضا خاوری به دلیل داشتن سمت‌های دولتی در چند سال گذشته امکان زندگی در خارج از ایران را نداشته است، خواستار بررسی موقعیت اقامت او شده‌اند.

با سپری شدن کمتر از یک هفته از فرستادن این نامه، یک پلیس ایرانی‌الاصل کانادایی که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با مردمک خبر از آغاز تحقیقات در مورد آقای خاوری داده است.

در همین حال یک وکیل ایرانی‌کانادایی که خواست نامش ذکر نشود، در این باره امروز دوشنبه ۳۱ اکتبر (۹ آبان) به مردمک خبر داد که دو حزب اپوزیسیون کانادا، حزب لیبرال و ان دی پی هستند هفته گذشته رد مجلس طرح شکایت کردند از حضور خاوری و خواستار تحقیق دولت در مورد این آدم شده‌اند که دولت را موظف می‌کند تا ۳۵ روز پاسخگو باشد.

خاوری هم به «حیاط خلوت» آمد

محمودرضا خاوری مدیرعامل مستعفی بانک ملی ایران پس از انتشار گزارش‌ها درباره اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی در شهریور امسال، ایران را برای ماموریت کاری به مقصد اروپا ترک کرد و از‌‌ همان زمان گمان‌ها بر این رفت که او دیگر باز نمی‌گردد.

شاید مقصد او برای ایرانیان ساکن در داخل خاک کشور مهم به نظر نمی‌رسید اما داستان برای مهاجران ایرانی کمی متفاوت بود.

بسیاری از ایرانیان بیرون از ایران می‌خواستند بدانند کدام کشور مقصد اصلی او است. او که تابعیت کانادایی هم گرفته است، در واقع تهران را به مقصد ویلایی ۳ میلیون دلاری در شهر تورنتو ترک کرده بود.

با تائید ورودش به شهر تورنتو، روزنامه «گلوب‌اند می‌ل» تصویر این خانه اعیانی در یکی از بهترین نقاط شهر را منتشر کرده و برخی هفته نامه‌های فارسی زبان متعلق به ایرانیان تورنتو نیز جزئیاتی از دارایی‌های بسیار وی و پسرش در این شهر را فهرست کردند.

در سه دهه گذشته گروه‌هایی از مخالفان جمهوری اسلامی، کشور کانادا را «حیاط خلوتی» برای ایران می‌دانسته‌اند و به اعتقاد آنان افراد مرتبط با جمهوری اسلامی به این کشور رفت و آمد مستمر داشته‌اند و برخی خانواده‌های خود را نیز در این کشور ساکن کرده‌اند.

با انتشار خبر اقامت‌جستن محمودرضا خاوری در کانادا، گروهی از فعالان دانشگاهی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی‌کانادایی نامه‌ای خطاب به جیسون کنی، وزیر امور مهاجرت و شهروندی کانادا نوشتند و در این باره «نگرانی و اعتراض عمیق» خود را ابراز کردند.

در میان امضاء کنندگان این نامه، نام رضا مریدی و امیر خدیر نمایندگان مجالس استانی کانادا، استادان دانشگاه و فعالان هنری و مدنی ایرانی‌کانادایی دیده می‌شود.

«شک نداریم که خاوری تقلب کرده است»

امضاءکنندگان نامه به وزیر مهاجرت همچنین در صدد صحبت با احزاب مختلف و طرح نظر خود در پارلمان کشور کانادا هستند.

در این نامه با اشاره به پست‌های کلیدی و مهم محمودرضا خاوری در دولت جمهوری اسلامی که طبیعتا امکان زندگی در یک کشور دیگر را به وی نمی‌داده، آمده است: به دلیل وابستگی‌های بسیار نزدیک آقای خاوری با نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ما تردید نداریم که وی با عدم رعایت شرایط قانونی موفق شده شهروندی کانادا را کسب کند.

آن‌ها یادآوری کرده‌اند: بی‌توجهی‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد ابتدایی‌ترین حقوق شهروندان ایرانی بر همه آشکار است. علاوه براین، همانگونه که آگاهید، بانک ملی ایران از سال ۲۰۰۷ تا کنون در فهرست نهادهای تحریم شده توسط وزارت اقتصاد ایالات متحده آمریکا قرار داشته است و مشارکت بانک ملی جمهوری اسلامی در نقل و انتقال پول به سازمان‌های تروریستی گوناگون امری پذیرفته شده است.

امضاءکنندگان این نامه نوشته‌اند: با توجه به نکات فوق ما از دولت کانادا می‌خواهیم فوراً تحقیقات کاملی را درباره آقای خاوری و رعایت ضابطه‌های کانادایی آغاز کند. بویژه، ما از شما می‌خواهیم به عنوان وزیر امور مهاجرت و شهروندی قوانین تصویب شده در سال ۲۰۱۰ درباره لغو امتیاز شهروندی کانادا را مورد توجه قرار دهید تا ارزش‌های شهروندی کانادا همچنان حفظ شود. هنگام الحاق اصلاحیه‌ای به قانون شهروندی شما رسما اعلام کردید شهروندی کانادا بیشتر و مهم‌تر از یک وضعیت اقامتی و دارا بودن یک پاسپورت است و ما انتظار داریم شهروندان مشارکت، ارتباط و احترام همیشگی به کانادا داشته باشند.

در این بند تازه الحاق‌شده به قانون شهروندی کانادا، وزیر امور مهاجرت و شهروندی می‌تواند از قدرت خود استفاده کند و در صورت اثبات اینکه فردی به دروغ خود را معرفی کرده باشد و یا تقلب و خلافی کرده باشد، امتیاز شهروندی یا ویزای اقامت دائم را از او پس بگیرد.

در بخش دیگری از این نامه امضاء کنندگان با تاکید بر دارائی‌های میلیون دلاری محمودرضا خاوری در شهر تورنتو نوشته‌اند: سالهای متمادی جامعه ایرانی- کانادایی نگرانی خود را در مورد ورود و اقامت مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی و افراد خانواده و وابستگانشان به کانادا، به عنوان محلی امن برای اقامت و اندوختن سرمایه‌هایشان ابراز داشته است. بیان نگرانی‌های جامعه ایرانی ـ کانادایی به بسیاری از نمایندگان پارلمان به ندرت با واکنش‌های درخور توجه آنان روبرو شده و عموما اطلاع رسانی‌های ما به مقامات کانادایی در مورد رابطه‌های نزدیک افراد با جمهوری اسلامی به فراموشی سپرده شده است.

این چهره‌های شناخته‌شده جامعه ایرانی‌کانادایی در این نامه نوشته‌اند: باید اشاره کرد که بسیاری از قوانین موجود مشکلات فراوانی برای ایرانیانی که قصد داشته‌اند برای دیدار وابستگان خویش به کانادا بیایند ایجاد کرده است. علاوه بر این ایرانیان به دلیل وجود تحریم‌ها از سوی جامعه بین‌المللی، مشکلات زیادی برای انتقال پول به خارج از کشور داشته‌اند. به این‌ترتیب می‌پذیرید که وقتی می‌شنویم آقای خاوری به چه آسانی و بدون برخورد با هیچ مشکلی دارایی‌هایش را به کانادا منتقل کرده تا چه اندازه متعجب و نگران می‌شویم.

«دزد‌ها نباید به کانادا فکر کنند»

لحن این نامه، موضعی منفی نسبت به محمودرضا خاوری دارد که هنوز در هیچ دادگاهی حتی به دست‌داشتن در اختلاس متهم هم نشده است.

با این حال یکی از وکلای ایرانی امضاءکننده این نامه که میل نداشت نامش ذکر شود، در گفت‌وگو با مردمک پا را فرا‌تر گذاشت و گفت که اساسا نباید به چنین افرادی با داشتن سمت‌های کلیدی در ایران که وابستگی آن‌ها به دولت جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد، اجازه ورود به کانادا داده شود.

این وکیل ایرانی ساکن کانادا معتقد است: مورد محمود رضا خاوری مورد ویژه‌ای است که جزئیات بیشتری هم دارد. این فرد در درجه اول یک فرد وابسته به دولت ایران است و چون ارتباط این فرد با بانک‌هایی بوده که در فهرست بانک‌های تحریم شده قرار دارد می‌تواند در جامعه کانادا مطرح شود. و کانادایی‌ها هم می‌توانند نسبت به سکوت دولت خود واکنش نشان دهد.

او خواستار سخت گیری در اعطای ویزای کانادا به افرادی است که به هرشکلی به جمهوری اسلامی وابستگی دارند.

این وکیل ایرانی درباره محمودرضا خاوری که در رسانه‌های ایران متهم به ارتباط با اختلاس کلان شده است، به مردمک گفت: می‌خواستیم دوستان ایرانی ما که در ایران دزدی می‌کنند از این به بعد که قصد سکونت در کانادا را داشتند بیشتر به این قضیه فکر کنند و دنبال رفتن به کشور دیگری باشند. بدانند کانادا کشوری نیست که بی‌سر و صدا به آن فرار کنند و هیچ کس صدایش در نخواهد آمد.

چرا این‌طور خشمگین؟

رامین جهانبگلو، مدرس در دانشگاه تورنتو و از امضاء کنندگان این نامه، درباره علت موضع منفی که در این نامه دیده می‌شود، به مردمک توضیح داد که به نظر او حضور محمودرضا خاوری در نگرش دیگر ملیت‌ها نسبت به ایرانیان کانادا تاثیر منفی می‌گذارد.

آقای جهانبگلو در این باره گفته است: تلاش جامعه ایرانی ساکن کانادا تاکنون بر ارائه تصویری مناسب، برازنده و حقوق بشری از ایران و ایرانی بوده است. ایرانیان ساکن این کشور همواره تلاش داشته‌اند تا به صورت فردی یا گروهی در امور سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کانادا مشارکت داشته باشند. از طرفی هم وقتی در مورد خشونت در ایران سخن به میان می‌آید همگی نگرانی و مخالفت خود را با نقض حقوق بشر و خشونت در ایران ابراز می‌کنند.

به گفته این فعال سیاسی، «حضور افرادی همچون محمود رضا خاوری که زندگیشان بر مبنای دروغ و به نوعی شارلاتانیزم شکل گرفته تصویری خوب از ایرانی‌ها به کانادایی‌ها ارائه نمی‌کنند.»

او می‌گوید همین عوامل باعث شده چنین نگرشی منفی درباره آقای خاوری در میان ایرانیان مقیم کانادا شکل بگیرد.

رامین جهانبگلو در عین حال گفته است: بهای اشتباه، دروغ‌پردازی و رفتار غلط جمهوری اسلامی را بار دیگر مردم پرداخت خواهند کرد. نمونه بارز آن سخت گیری‌های موجود برای اعطای ویزای دانشجویی به جوانان ایرانی است که در پی اتفاقات اخیر بیشتر خواهد شد.

«کانادا بگوید خاوری از کجا آورده؟»

اما از قرار معلوم این فقط ایرانیان شناخته‌شده مقیم کانادا نیستند که پیش از طرح کیفرخواست علیه محمودرضا خاوری و حتی طرح اتهام علیه او در دادگاه، به سیاق اغلب رسانه‌های داخل ایران، پیشاپیش به قضاوت درباره دست‌داشتن او در اختلاس کلان بانکی رفته‌اند.

ایرانیان کمتر شناخته‌شده و شهروندان عادی ایرانی‌کانادایی نیز حس خوبی به این مدیر مستعفی بانک ملی ندارند.

از جمله محمود حسینی، فوق لیسانس مدیریت و مدیر پروژه‌های کامپیوتری ساکن تورنتو، در این باره می‌گوید: گرچه هنوز این فرد در هیچ دادگاهی محکوم نشده ولی اتهامات جدی متوجه این فرد است.

به اعتقاد او، «دولت کانادا باید به طور شفاف موضع خودش را اعلام کرده و توضیح دهد که آیا این اتفاق تاثیری برقضاوتش نسبت به اعطای اقامت به ایرانیان از این به بعد دارد یا خیر؟»

آقای حسینی در عین حال می‌گوید: دولت کانادا باید به مردم توضیح دهد این فرد از چه طریقی این مقدار پول را به کانادا آورده است. در حالی که کانادا در این مورد قوانین سخت گیرانه‌ای برای ورود پول و دریافت مالیات آن دارد.

این ایرانی ساکن تورنتو همچنین از دولت کانادا می‌پرسد اگر معلوم شود اتهامات این فرد جدی است، دولت کانادا چه برخوردی با او خواهد کرد.

مهسا، یک زن خانه‌دار جوان، احتمال داده است که آقای خاوری «به‌راحتی ممکن است این کار را در کانادا هم تکرار کند و چنین اتفاقی می‌تواند ضربه بزرگی به جامعه ایرانی ساکن کانادا وارد کند».

او همچنین می‌گوید: مشروعیت دولت کانادا با این اتفاق برای بسیاری از شهروندان آن زیر سوال رفته چرا که روند دریافت اقامت و ویزا از دولت کانادا برای ایرانیان بسیار سخت است اما این فرد به راحتی مقیم این کشور شده است.»

خشایار، یک کار‌شناس تغذیه ساکن تورنتو، محمودرضا خاوری را «موجودی اضافه برای جامعه ایرانی کانادا» و «غیرقابل اعتماد» توصیف می‌کند.

او می‌گوید: خاوری می‌تواند خطر جدی برای ایرانیان ساکن این کشور باشد و تلاش چندساله ایرانیان برای کسب موقعیت اجتماعی خوب در این کشور را به هدر دهد.

«باید اول محاکمه شود»

هرچند هنوز صدای عموم ایرانیان ساکن کانادا در این باره شنیده نشده، اما ایرانیانی هم هستند که چنین خشمی نسبت به محمودرضا خاوری ندارند؛ هرچند به نظر می‌رسد عده آنان خیلی کم باشد.

از جمله یک مرد ایرانی حدودا سی ساله که در آمریکا بزرگ شده و این‌روز‌ها در تورنتو به فعالیت تجاری مشغول است و البته نقاشی هم می‌کشد، در این باره به مردمک می‌گوید: برای من هم این‌که آقای خاوری در جمهوری اسلامی کار می‌کرده، نکته مبهمی است. ولی خب خیلی‌های دیگر هم در‌‌ همان نظام کارمند بوده‌اند یا هستند. این به‌تنهایی برای طردکردن او کافی نیست. درباره اتهام دست‌داشتن در اختلاس هم تا وقتی دادگاهی در این باره تشکیل نشده است، فکر نمی‌کنم حرف‌ها درباره او درست باشد.

این شهروند ایرانی در عین حال می‌گوید: البته همه ما از نظام قضائی جمهوری اسلامی خبر داریم و می‌دانیم که اگر از قبل تصمیم گرفته شده باشد کسی در دادگاه محکوم شود، حتما همین‌طور می‌شود. ظاهرا محمودرضا خاوری هم پیش از محاکمه، از سوی مقامات قضائی ایران محکوم شده است.

مرجان، یک ایرانی میان‌سال ساکن تورنتو هم با نگاهی تردیدآمیز در این باره می‌گوید: من به اینکه این‌قدر در ایران اسم این آقا را به عنوان عامل اختلاس می‌برند، مشکوکم. اینکه او هم دست داشته یا نه را نمی‌دانم، ولی این‌که این‌طور همه انگشت‌ها به سمت او برگشته و هم در ایران و هم این‌جا در کانادا متهم می‌شود، سوال‌برانگیز است. اگر جمهوری اسلامی همه این‌ها را برای تبرئه‌کردن عوامل اصلی اختلاس راه انداخته باشد چه؟

این خانم میان‌سال می‌گوید که تا وقتی خود آقای خاوری در این باره حرف نزند، نمی‌توان به نتیجه‌ای رسید. اما محمودرضا خاوری همچنان ساکت است و صرفا اتهام‌ها را در مرز ایران و همین‌طور بیرون از مرز‌ها می‌شنود.