در این مقاله کار کردن کودکان در خانه، منافع و چالش‌های آن مورد بحث‌قرار‌می‌گیرد
انجام کار توسط کودکان در خانه موضوع بحث و مجادله‌های فراوانی است. برخی براین باورند که کودکان نباید هیچ‌کاری در خانه انجام دهند. آن‌ها در واقع این‌طور فکر می‌کنند که کودک به دنیا نیامده که کار کند، ظرف بشوید، خانه تمیز کند یا غذا آماده کند. انجام همه این کارها وظیفه پدر و مادر است.
از طرف دیگر برخی از والدین و به‌خصوص متخصصان تربیت کودک و روان‌شناسان، معتقدند که انجام کارهای روزمره در خانه برای کودک مفید است. آن‌ها می گویند انجام چنین کارهایی به کودک حس مسئولیت می‌بخشد، اعتماد‌به نفس او را افزایش می‌دهد و به او احساس «مهم‌بودن» می‌دهد. ضمنا انجام این کارها او را برای انجام وظایف اجنتاب‌ناپذیرآینده در زندگی شخصی خود او آماده می‌سازد.
کار کودک در خانه باید متناسب با سن، توانایی و وقت او باشد
اگرچه بیشتر کارشناسان فرزند‌پروری موافق آن نیز هستند که کارهایی که انجام آن‌ها از سوی کودک خواسته میشود باید متناسب سن او باشد. مثلا از کودک 5 ساله نباید انتظار داشت ظرف بشوید یا غذا را گرم کند. اما در این سن می‌تواند اسباب‌بازی‌های ریخته‌شده در اتاق را جمع کند، لباس های کثیف را در سبد بریزد و در جمع‌وجورکردن خانه در حد توانش کمک کند.
کودکان کوچک‌تر معمولا مایل به انجام کارهای داخل خانه هستند. آن‌ها از انجام این‌گونه کارها لذت می‌برند و احساس می‌کنند بزرگ شده‌اند زیرا پدر و مادرشان آن‌ها را انجام می‌دهند.
به کودکان بزرگ‌تر باید کارهایی با مسئولیت بیشتر داده‌شود مانند تمیزکردن یا خشک‌کردن ظروف، جاروکشی و گردگیری، آب‌دادن گل‌ها یا رسیدگی به باغچه با نظارت پدر یا مادر.
اما چنین کارهایی گاهی خواست کودکان بزرگ‌تر یا نوجوانان نیست و نمی‌خواهند آن‌ها را انجام دهند.
یکی از مهم‌ترین دلایل آن این است که با بزرگ‌شدن کودکان مسئولیت‌های آن‌ها در رابطه با مدرسه به طورفزاینده افزایش می‌یابد. انجام تکالیف مدرسه معمولا وقت‌گیراست و با بالارفتن سن بیشتر هم میشود. یک دانش‌آموز دوره راهنمایی گاهی حداقل دو ساعت باید به طور روزانه به انجام تکلیف مدرسه بپردازد و حدود 6 ساعت هم در کلاس درس باشد.
اگر کودک به فعالیت‌های دیگر خارج از مدرسه مانند کلاس‌های خاص ورزشی، هنری یا علمی هم مشغول باشد زمان باقی‌مانده برای انجام کارهای خانه احتمالا بسیار کوتاه خواهد بود. در چنین شرایطی اضافه کردن کارهای دیگر بر دوش کودک او را یاغی یا حداقل مقاوم می‌سازد.
در این‌جا مسئولیت والدین این است که کاری را که کودک در مدرسه یا پس از آن انجام می‌دهد در نظرگیرند و برنامه انجام کارهای دیگر را بر اساس آن و به طور مناسب تنظیم کنند. وقتی کارهای مدرسه زیاد است می توان انجام کاردر خانه را به روزهای آخر هفته موکول کرد یا کار روزمره خیلی سبک در طی ماه‌های مدرسه انجام داد و سپس در تابستان به طور جدی‌تری در کارهای خانه مشارکت کرد.
برنامه مشترک شبانه «جمع‌وجور» برای همه اعضای خانواده
برخی خانواده ها هر شب یک برنامه «جمع‌وجور» 10 یا 15 دقیقه‌ای برای همه اعضای خانواده ترتیب می‌دهند. در این دقایق همه با هم به جمع‌وجور خانه می پردازند، اسباب‌بازی‌ها سرجایشان گذاشته میشود، کتاب‌ها یا مجلات در محل خود قرار می‌گیرند، ترتیب ظرف‌ها داده میشود و آشپزخانه مرتب میشود و حتی گردگیری برخی اتاق‌ها یا اتاق نشیمن صورت می گیرد.
این مدت زمان کار مشترک در خانه باعث میشود کودکان در مدت زمان کوتاهی کار ساده‌ای انجام دهند و به مزایای انجام این کار دست یابند. ضمنا همه اعضای خانواده درگیر کار مشترک شده‌اند که علاوه بر افزایش صمیمیت، روح همکاری را در آنان تقویت می‌کند. پیامد چنین کاری برای پدر و مادر نیز برجسته است چرا که به‌این ترتیب و با کمک همه اعضای خانواده برخی از کارهای روزمره درفضایی گرم و صمیمانه انجام شده‌است.
نکته مهم در انجام کار خانه این است که والدین باید طبیعت و ماهیت زندگی با یکدیگر به عنوان یک خانواده را مورد تاکید قراردهند. مفهوم ماهیت زندگی خانوادگی این است که همه به هم کمک می‌کنند، برخی کارها توسط یک یا دو نفر انجام میشود و گاهی یکی بیش از دیگری کار می‌کند اما هر کس براساس توانایی و برنامه زمان‌بندی خود در این کار گروهی مشارکت دارد.
انجام کار در خانه تنبیه کودک نیست
انجام کار در خانه یک تنبیه نیست و نباید هم باشد بلکه ابزاری آموزشی است که کودک را درنهایت آماده می‌سازد تا روزی در آینده بتواند مراقبت از خود و انجام کارهای خود را برعهده گیرد.
اگر انجام کار به صورت یک وسیله تنبیهی درآید، انجام آن برای کودک فایده‌ای نخواهد داشت و به افزایش اعتمادبهنفس و حس مسئولیت او کمکی نخواهد کرد.
تنوع کار در خانه برای کودکان ایجاد کنید
از آن‌جا که هدف نهایی انجام کار در خانه افزایش توانایی کودک در آینده برای انجام کارهای متفاوت است بایستی انجام این کارها در خانه نیز از تنوع برخوردار باشد. نوجوانی که فقط ظرف می‌شوید ممکن است نتواند حتی آب جوش بیاورد.
این تنوع کاری از نظر روحی نیز برای کودک جالب است و چالش موجود در هر کار، به افزایش بیشتر اعتمادبهنفس او کمک می‌کند.
پس والدین باید تنوع کاری برای کودک ایجاد کنند و درصورت وجود فرزندان بیشتر، کارها را در یک دور گردشی بیاندازند.
نکته نهایی این که شما به عنوان والدین در انجام کارهای مختلف خانه باید الگوی کودکان خود باشید. اگر شما در مقابل کودک این کارها را انجام ندهید مثلا کودکتان نبیند که شما تمیزکاری یا گردگیری می‌کنید و یا غذا درست می‌کنید احتمالا او هم دلیلی نمی‌یابد تا انگیزه برای انجام آن کارها پیدا کند.
