مطالعه سه‌ساله در آمریکا نشان می‌دهد که مهارت خواندن کودکان کلاس اول و دوم که در سه تابستان متوالی کتاب خوانده بودند بیشتر از سایر دانش‌آموزان بوده است.

دو پژوهشگر آمریکایی نشان دادند که پیشرفت خواندن در کودکان کلاس اول و دوم که در سه تابستان متوالی کتاب خوانده بودند بیشتر از سایر دانش‌آموزان بوده است.

ریچارد آلینگتون و آن مک‌گیل- فرانزن در دانشگاه ناکسول ایالت تنسی در آمریکا با انجام یک پژوهش تجربی سه ساله نشان دادند که پیشرفت خواندن در دانش‌آموزانی که در سه تابستان متوالی کتاب‌هایی برای خواندن داشتند، بیشتر از دانش‌آموزانی بود که هیچ کتابی دریافت نکرده بودند.

مطالعه این دو پژوهشگر استاد علوم تربیتی دانشگاه که یکی از آن‌ها مدیر مرکز خواندن در همان دانشگاه است در شماره پاییز دوماهنامه «روان‌‌شناسی خواندن» ‌منتشر خواهد شد.

آقای آلینگتون کاهش توانایی خواندن کودکان در دوران تابستان یا تعطیلی‌های طولانی‌مدت را با کاهش توانایی بازیکنان هاکی مقایسه می‌کند.

او در این زمینه می‌گوید همانند بازیکن هاکی که در صورت دوری سه ماهه از اسکیت‌هایش بخشی از مهارت خود را از دست می‌دهد رشد خواندن کودکانی که در تابستان چیزی نمی‌خوانند نیز تقریبا دو یا سه ماه افت می‌کند.

براساس پژوهش این اساتید دانشگاه، افت خواندن ناشی از تعطیلات تابستانی در کودکان دلیل اول شکافی است که بین پیشرفت خواندن کودکانی که در خانه به کتاب دسترسی دارند و آن‌هایی که ندارند وجود دارد.

به نظر آن‌ها دانش‌آموزانی که در خانه کتاب ندارند فرصت خواندن را از دست می‌دهند و این فرصت‌های از دست رفته هر سال افزوده می‌شود.

نتایج این مطالعه نشان داد که افت خواندن کودکانی که در تابستان کتابی نمی‌خوانند دو تا سه ماه است در حالی‌که قابلیت خواندن کودکانی که فرصت خواندن دارند یک ماه افزایش می‌یابد.

دکتر آلینگتون، یکی از پژوهشگران این مطالعه در توضیح یافته اخیر گفت که این مقدار افت در تابستان و سایر تعطیلات به حدود سه یا چهار ماه شکاف در طول سال منجر می‌شود و پس از دو یا سه سال کودکانی که در تعطیلات طولانی کتاب نخوانده‌اند تقریبا یک سال از سایر دانش آموزان عقب می‌افتند.

تاثیر سه تابستان متوالی خواندن کتاب مورد علاقه در کودکان کلاس اول یا دوم

نوآوری پژوهش پژوهشگران حاضر در سه جنبه حائز اهمیت است. اول این‌که برخلاف مطالعات پیشین که معمولا توانایی خواندن تنها در یک سال مورد ارزیابی واقع می‌شد این مطالعه سه سال از 2001 تا 2004 به طول انجامیده است.

از آن‌جا که در برخی مطالعات پیشین نشان داده شده بود که یک‌بار رفتن به مدرسه تابستانی به پیشرفت خواندن کودکان کمکی نمی‌کند، پژوهشگران حاضر خواستار بررسی تاثیر کتاب خواندن در سه سال متوالی شدند.

دوم این‌که در مطالعات گذشته کتاب‌های از پیش تعیین شده برای کودکان فرستاده شده بود. اما در این مطالعه دانش‌آموزان خود کتاب‌های دلخواه خود را برگزیدند. کتاب‌ها عمدتا شامل کتاب‌های مورد علاقه روز بود که در بردارنده شخصیت‌های ورزشی یا تلویزیونی دلخواه کودکان است.

به نظر پژوهشگران این مطالعه، نتیجه تحقیق نقش «بسیار مهم» انتخاب کتاب را در پیشرفت توانایی خواندن کودکان نشان داده است.

سومین تفاوت این پژوهش با مطالعات پیشین، سال تحصیلی دانش‌آموزان مورد مطالعه بود. در تحقیقات گذشته عمدتا از دانش‌آموزان کلاس سوم تا ششم استفاده شده بود اما در این تحقیق در شروع مطالعه دانش‌آموزان کلاس اول یا دوم بودند.

پژوهشگران به طور تصادفی 852 دانش‌آموز را انتخاب کردند و برایشان کتاب فرستادند و 478 دانش‌آموز نیز برای مقایسه انتخاب شدند.

نتایج مطالعه نشان داد که خواندن در تابستان اگر بیشتر از شرکت در کلاس تابستانی موثر نباشد کمتر نیست.

آن‌ها با مقایسه این یافته‌ها و سایر پژوهش‌ها از نظر اثرات آن و هزینه‌های حضور در کلاس تابستانی به این نتیجه رسیدند که برنامه خواندن تابستانی در حد کلاس تابستانی و یا حتی بیشتر از آن موثر است.

منظور از کلاس‌های تابستانی کلاس‌هایی است که در تابستان در برخی مناطق آمریکا در مدارس ارائه می‌شود و هدف آن‌ها ارتقا خواندن یا سایر مواد درسی در میان دانش‌آموزان است.

آلینگتون در این زمینه گفت که شیوه فرستادن کتاب دلخواه به کودکان در طول تابستان هم ارزان‌تر و هم از جهات مختلف ساده‌تر بود.

او گفت که پرداخت 40 یا 50 دلار به منظور خرید کتاب برای کودکان در تابستان می‌تواند شکاف پیشرفت خواندن را در کودکان کاهش دهد.

پژوهشگران در این زمینه بازبودن کتابخانه‌های مدارس در تابستان و یا فرستادن کتاب به دانش‌آموزان را توصیه کرده‌اند.

تاثیرات مثبت کتاب و کتاب‌خوانی امری کاملا آشکار است، اما تحقیقات به صورت‌های مختلف چگونگی این تاثیرات، مکانیزم‌های درگیر و مشکلات مختلف در این زمینه را بررسی می‌کنند.

چندی پیش در پژوهشی نشان داده شد که سطح تحصیلات کودکانی که در خانه دارای کتاب بیشتر زندگی می‌کنند بیشتر از کودکانی است که در خانه بدون کتاب به‌سر می‌برند و این اثر صرف‌نظر از درآمد خانواده، محل سکونت کودک و سواد والدین است.

عشق به خواندن نیز مقوله‌ دیگری است که والدین و خانواده‌ها باید به طور خاص به آن توجه کنند و در ایجاد آن بکوشند.