یافته‌های دو مطالعه جدید نشان می‌دهند: نه تنها خواب به فرایند تقویت حافظه یاری می‌رساند بلکه استراحت در زمان بیداری هم در این زمینه قطعاً سودمند است

نتایج دو تحقیق جدید درباره حافظه نشان می‌دهد خواب و نیز استراحت در هنگام بیداری به قوای حافظه کمک می‌کند.

در گذشته مطالعات مختلف نشان داده بود که فرایند تقویت حافظه در طی خواب اتفاق می‌افتد. در یکی از جدیدترین این مطالعات هم نشان‌داده شد که خوابیدن باعث می‌شود افراد خلاقانه‌تر فکر کنند، حافظه درازمدت بهتری داشته‌باشند و خاطرات مهم را بهتر نگهداری کنند.

از طرف دیگر در مطالعه دیگری که در آخرین شماره مجله «نورون» در سال 2010 منتشر شده است محققان برای اولین بار نشان دادند که حافظه انسان در طی دوران استراحت در زمان بیداری نیز تقویت می‌شود.

محققان دانشگاه نیویورک درباره این مطالعه گفتند که مغز انسان از او می‌خواهد تا کارهای دیگر را به کناری گذارد تا بتواند روی آن‌چه تازه آموخته‌است متمرکز شود.

در این مطالعه که به منظور بررسی یکپارچه سازی حافظه در طی دوره‌های استراحت در حالت بیداری انجام شد محققان از هیپوکامپوس، ساختار مهم مغزی درگیر در حافظه، و نیز مناطق قشری مخ در حالت استراحت و در بیداری افراد عکس گرفتند.

دراین آزمایش حافظه تداعی آزمودنی‌ها مورد بررسی قرارگرفت. پژوهش‌گران تصاویر جفتی دربردارنده صورت یک انسان و یک شیء (مانند یک توپ) یا صورت یک انسان و یک صحنه (مانند کنار دریا) را به افراد نشان دادند. پس از دیدن تصاویر بدون این‌که به آزمودنی‌ها گفته شود که از آن‌ها یک آزمون حافظه به‌عمل خواهد آمد خواسته شد به استراحت بپردازند و به هر آن‌چه دوست دارند بیندیشند. فقط از آن ها خواسته شد که در طی دوره استراحت بیدار بمانند.

عکس ‌های لازم از فعالیت هیپوکامپوس و نواحی قشری مخ افراد در طی انجام تکلیف و نیز دوران استراحت گرفته شد.

یافته‌ها نشان داد که رابطه بین هیپوکامپوس و مناطق قشری مخ در دوران استراحت همانند دوران دیدن عکس‌ها وجود داشت و کسانی که در دوره استراحت بیشترین ارتباطات مغزی را داشتند، بهترین عملکرد را نیز در آزمون حافظه تداعی بعدی نشان دادند.

دواچی، پروفسور همکار در دانشکده روان‌شناسی ومرکز علوم نورونی دانشگاه نیویورک که این تحقیق در آزمایشگاه او انجام شده می‌گوید: مغز شما برایتان کار می‌کند حتی وقتی در حال استراحت هستید. بنابراین استراحت برای حافظه و کنش شناختی اهمیت دارد. این چیزی است که در زندگی مدرن امروز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، زندگی و محیط کاری که به طور مداوم از افراد می‌خواهد که در حال انجام عملی باشند و به آن‌ها فرصت استراحت نمی‌دهد.

تایید مطالعات پیشین درباره اثرات سودمند خواب بر حافظه

در مطالعه دیگری که تقریباً همزمان انجام شده و یافته‌‌های آن نتایج مطالعات پیشین را تایید می‌کند نشان داده‌شده‌ که خواب نه تنها برای توانایی یادآوری حائز اهمیت است بلکه کمک می کند تا فرد خلاق‌تر باشد و مبتکر‌تر عمل کند.

به نظر رابرت استک گلد، پروفسور همکار روان پزشک در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، یکی از محققان مطالعه اخیر، اگرچه علت حیاتی بودن خواب برای حافظه مانند یک راز باقی مانده‌است اما یک توضیح احتمالی می‌تواند این باشد که خواب به مغز فرصت می‌دهد تا فعالیت‌های عادی خود را کنار بگذارد و به حالت فیزیولوژیک خاصی برود که در آن بخش‌های معینی از پرازش حافظه صورت می‌گیرد.

جالب است که شواهد این دانشمندان نشان می‌دهد وقتی فرد خواب است اطلاعات موجود در مغز اولویت بندی می‌شوند و روابط مهم از درون آن‌ها بیرون کشیده می شود. به همین دلیل به فرد امکان نوآوری می دهد.

توصیه‌ها
در جمع‌بندی از دو پژوهش حاضر می‌توان دو توصیه مهم را مطرح کرد:

1- در طی روز استراحت فکری بکنید
دوره‌های کوتاه استراحت فکری در طی روز می‌تواند در جمع‌بندی اطلاعات و سپردن آن ها به حافظه نقش اساسی داشته‌باشد. فراهم کردن این دوره‌های کوتاه استراحت می‌تواند صرفاً از سوی شما صورت گیرد و لازم نیست طولانی هم باشد. به این منظور می‌توانید در طی روز چند بار به نوشیدن چای به آرامی بپردازید یا میوه کمی بخورید و سعی کنید در این زمان‌های کوتاه استراحت فکری داشته باشید.

به خاطر داشته باشید که تقاضاهای کار در خانه یا محیط کار معمولاً کمتر به انسان‌ فرصت استراحت فکری می‌دهد. حتی در زمان بیکاری هم افراد به تماشای تلویزیون می‌پردازند و کمتر فرصتی فراهم می‌شود که فرد تنها به موضوعات ساده آرام‌بخش بیندیشد.

2- خواب شبانه مناسب داشته باشید
تحقیقات مختلف نشان می‌دهند که مدت زمان مناسب خواب در هر فرد متفاوت است. اگرچه میزان مناسب خواب شبانه بر حسب سن افراد فرق می‌کند اما ویژگی‌های کاملاً شخصی افراد تعیین کننده میزان خواب کافی است. معمولاً در افراد بالغ مدت زمان بین 7 تا 9 ساعت تعداد ساعات بهینه خواب تلقی می‌شود. برخی با 7 ساعت خواب احساس شادابی کافی دارند و برخی 8 یا 9 ساعت خواب نیاز روزانه شان را تامین می‌کند.